อานาปานสติ

อานาปานสติ หมายถึง ให้คงอยู่และรับรู้เท่านั้น

การที่ใครจะได้ฌานจะต้องมีปัญญาถึงจะได้ฌาน แต่ถ้าหากว่า ได้ญาณหรือฌาน ถ้าขาดปัญญาก็จะเป็นมิจฉาทันที

ถ้าถามว่า จิตเราอยู่กับลมหายใจ นับ ๑ ถึง ๑๐ ให้จิตอยู่กับลมหายใจเข้าออก แล้วจะเกิดปัญญาตรงไหน?

แล้วจิตของเราอยู่ที่จมูกเราต้องใช่ปัญญาไหม?

เราก็ต้องใช้สติสัมปชัญญะ คือ การพิจารณา นี่แหละ เป็นตัวปัญญาแล้ว ถ้าเราขาดปัญญา คุณธรรมอื่นๆ ก็เกิดไม่ได้ ก็จบแล้ว

แล้วปัญญาของเราที่กำหนดลมหายใจอยู่ตรงไหน?

ตอบว่า อยู่ที่ข้างใน

ยกตัวอย่างเช่น เราดื่มกาแฟ มีมั้ยกาแฟจะผสมกับอะไรบ้าง หรือจะบอกว่ามีแต่กาแฟ?

ก็ย่อมมีสิ่งอื่นๆ ผสม เช่น น้ำตาล ครีม เป็นต้น

แต่การปฏิบัติสมถะกรรมฐาน จะไม่เน้นในเรื่องของปัญญาก็จริง แต่ข้างในสมถะกรรมฐานก็ต้องมีปัญญา ฉันใด ในกาแฟ เราเน้นกาแฟ แต่ข้างในกาแฟก็ย่อมต้องมีรสหวาน หอม มัน ผสมอยู่เช่นกัน

ถ้าเราจะบอกว่าเราเน้นการขับรถ แต่ถ้าไม่มีน้ำมัน เราจะขับรถไปถึงจุดหมายปลายทางได้มั้ย? (ก็ไม่ได้)

ถ้าไม่มีความสัปปายะจะเรียกว่าสิ่งนั้นเป็นสัมมา ถูกต้องได้อย่างไร ก็นั่นแหละ สมถะกรรมฐานจะเน้นความสงบ แต่ถ้าไม่มีปัญญาเราจะรักษาจิตของเราให้สงบได้มั้ย ก็รักษาไม่ได้

นี่แหละทุกตัว ทุกอย่างต้องมีปัญญา ฉะนั้น ทุกสรรพสิ่งในโลก ในธรรม ขาดปัญญา สิ่งนั้นก็คือจบ

อวิชชา คืออะไร ก็คือไม่มีปัญญา ไม่มีวิชชา

ทุกอย่างต้องมีวิชชา ถ้าไม่มีวิชชาสิ่งนั้นจบแล้ว ขนาดมิจฉายังต้องมีปัญญา ต้องมีความรู้

เพียงแต่เราจะให้ตรงไหนเป็นประธาน เอก โท ตรี เท่านั้น

ณ ตรงนี้ ประธานคือ สมาธิ ให้ความต่อเนื่องเป็นประธาน

อะไรที่จะมารักษาความต่อเนื่อง คือ ปัญญา บวก(+) ตบะ

แล้วปัญญาตัวไหนที่ทำให้เกิดความต่อเนื่องได้ คือ การรู้ว่าความต่อเนื่องนั้นมีประโยชน์ นี่แหละเป็นตัวปัญญา ถ้าเราไม่รู้ว่าความต่อเนื่องนั้นมีประโยชน์แล้วเราจะไปทำ ทำไม

เราเจริญอานาปานสติ เพื่อให้มีสติ รับรู้ทุกตัวในธรรม ถ้าสติเฉยๆ รับรู้ภายนอก แต่ถ้ามีอานาปานสติจะรับรู้ลึกเข้าไปข้างในถึงภาวะแห่งธรรม

ไม่ใช่ระลึกเฉพาะลมหายใจเท่านั้น แล้วภาวะลมหายใจมาจากไหน มาจากธรรม ถ้าเราบอกว่า ระลึกเฉพาะลมหายใจ เราก็จะมีแต่ลมหายใจ แต่ในธรรมเราจะรับรู้มั้ยว่าลมหายใจประกอบด้วยอะไรบ้าง นี่แหละต้องมีปัญญา

อย่างเช่นในคัมภีร์บอกว่า หายใจยาวก็รู้ หายใจสั้นก็รู้

แล้วเราหายใจยาวไปทำไม? เพื่อฝึกฝนให้เรามีตัวสติสัมปชัญญะ รู้เท่านั้นอารมณ์

สิ่งเหล่านี้มีประโยชน์หรือไม่? ถ้าเราไม่มีตัวปัญญาแล้วเราจะรู้หรือไม่ว่ามีประโยชน์หรือไม่มีประโยชน์

---------------------------

ขอความเคารพ หากผู้รู้มีสิ่งชี้แนะ น้อมรับฟังเสมอ และขอความกรุณาแย้ง ชี้แจง ชี้แนะ แม้แต่ต้องการให้เพิ่มเติมสิ่งใด ก็ขอได้บอกมา

อ.พรหมสิทธิ์ ทิพย์ธาดาวงศ์