เรื่องที่ ๒๗ : ลักษณะของมหาบุรุษ
โดย : พระธรรมกิติวงศ์ วัดราชโอรสาราม กรุงเทพ

คนที่เป็นมหาบุรุษ หรือบุคคลผู้ยิ่งใหญ่ น่าเคารพน่านับถือนั้น ก็คือคนที่มีลักษณะในด้าน เสียสละ คนจะร่ำรวย มีฐานะสูงส่งอย่างไร มียศฐาบรรดาศักดิ์สูงขนาดไหน แต่ถ้าไม่เสียสละ เป็นมหาบุรุษไม่ได้

ลักษณะมหาบุรุษนั้น ท่านกล่าวไว้ว่า มีลักษณะที่พอจะมองเห็นได้ เป็น ๔ ลักษณะด้วยกัน คือ

๑. มีเพื่อให้
๒. ได้เพื่อแจก
๓. แบกเพื่อสบาย
๔. ตายเพื่ออยู่

มีเพื่อให้ ได้เพื่อแจก แบกเพื่อสบาย และตายเพื่ออยู่ นี่เป็นลักษณะของมหาบุรุษ ใครก็ตาม มีเพื่อให้ มีในที่นี้ก็คือมีทรัพย์ มีสมบัติ มีอะไรก็แล้วแต่ จะขยันทำมาหากินอย่างไร ได้เงินได้ ทองทรัพย์สินอะไรอย่างไร ก็มีเพื่อให้คนอื่นทั้งนั้น เช่นพ่อแม่ทำมาหากิน ได้เงินได้ทองมา มี เงินมีทองก็เพื่อให้ลูก

เพราะฉะนั้น พ่อแม่ก็ถือว่า เป็นมหาบุรุษของลูกได้ เพราะเข้าในลักษณะมีเพื่อให้ยิ่งให้คนอื่น ด้วยซึ่งไม่ใช่ญาติ ไม่ใช่พี่น้อง เช่นให้ทาน บริจาคทาน สร้างสาธารณกุศล อันนี้ก็ถือว่า ยิ่งเป็น มหาบุรุษสูงส่ง ให้ลูกให้เต้า ให้ญาติพี่น้อง นั่นถือว่าเป็นปกติธรรมดา เพราะเป็นลูก เพราะเป็น พ่อเป็นแม่กัน เพราะเป็นญาติ เป็นพี่เป็นน้องกัน ให้กันก็ไม่เห็นจะแปลก แต่ถ้าให้ได้ ก็ถือว่าเข้า ลักษณะที่ว่า มีเพื่อให้

แต่ถ้าให้คนอื่น ซึ่งไม่ใช่ญาติ ไม่ใช่น้อง ไม่ใช่พวกพ้อง เป็นใครก็ไม่รู้ แต่ก็ให้ นี่เรียกว่าเป็นคน มีสินน้ำใจ มีเพื่อให้อย่างนี้ จัดว่าเป็นมหาบุรุษแท้

ได้เพื่อแจก ก็คือได้อะไรมา ไม่ใช่ได้เพื่อเก็บ ได้มาก็เพื่อให้ ได้มาก็เพื่อแจกจ่ายกันไป ได้มาก็ เพื่อเสียสละไปอย่างนี้ เรียกกันว่า ลักษณะมหาบุรุษ มีเพื่อให้ ได้เพื่อแจกๆไป

แบกเพื่อสบาย แบกเพื่อสบายก็คือรับภาระทำซะเอง เพื่อให้คนอื่นสบาย ก็คือเป็นลักษณะของ ผู้ที่มีน้ำใจเสียสละไม่งอมืองอเท้า ไม่นิ่งดูดาย เห็นใครตกทุกข์ได้ยากก็รับภาระที่จะช่วยเหลือ เกื้อกูล เหมือนพ่อเหมือนแม่ ดังที่กล่าวมาในตอนต้น แบกภาระทุกอย่างในครอบครัว ทำโน่นทำ นี่ เพื่อให้ลูกสบาย คือแบกภาระซะเอง รับภาระซะเอง เพื่อให้ลูกเต้าสบาย นั่นเป็น

ลักษณะมหาบุรุษ หรือผู้บังคับบัญชายอมรับผิดชอบ เรียกว่ายอมรับแบกภาระอันหนักไว้ซะเอง เพื่อให้ลูกน้อง ผู้ใต้บังคับบัญชาสะดวกสบาย นั่นก็เป็นลักษณะมหาบุรุษ ไม่ปัดสวะพ้นตัว คนที่ แบกเพื่อให้คนอื่นสบาย นั่นมีลักษณะของ มหาบุรุษ โดยแท้

ตายเพื่ออยู่ คือยอมตาย เพื่อให้คนอื่นได้อยู่ ไม่ทิ้ง และตายเพื่ออยู่ในอีกลักษณะหนึ่งก็คือว่า ทำทุกสิ่งทุกอย่างเพื่อฝากไว้ในโลกนี้ แม้ตัวเองจะตายไปแล้ว ก็ขอให้สิ่งที่เเป็นผลงานนั้น ยัง ปรากฏอยู่ คือทำฝากไว้กับโลก ทำฝากไว้กับตระกูลวงศ์ ทำฝากไว้กับลูกกับหลาน นี่เรียก กันว่า ตายเพื่ออยู่

ในอดีตกาลที่ผ่านมา ผู้ที่เป็นลักษณะมหาบุรุษเป็นจำนวนมาก ตายแล้วไม่ตาย ตายแล้วคนก็ ระลึกถึง ตายแล้วคนก็สร้างอนุสาวรีย์ แล้วก็เคารพกราบไหว้กัน สูงสุดก็คือสมเด็จพระสัมมา สัมพุทธเจ้า รองลงมาก็คือมหาบุรุษต่างๆ ในประเทศนั้นๆ หรือในประเทศไทย พระราชามหา กษัตริย์หลายพระองค์ หรือประชาชนคนธรรมดา ที่ทำประโยชน์ให้แก่หมู่บ้านนั้นๆ ตำบล อำเภอ จังหวัดนั้นๆ เขาก็สร้างอนุสาวรีย์ไว้กราบ ไหว้บูชา ศึกษาเล่าเรียนกันว่า ได้ทำอย่างนั้น ทำอย่างนี้เข้าไว้ นี่เรียกกันว่า ลักษณะมหาบุรุษ