สมาธิภาวนามีคุณประโยชน์สำคัญ ๓ ประการ

ประการแรก คือ สมาธิเพิ่มกำลังให้จิตใจ เราจะเข้าใจเรื่องนี้ หากเปรียบเทียบกับการใช้แว่นขยายรวมแสงอาทิตย์ หรือดังที่พระพุทธองค์ทรงอุปมาว่า ประดุจการสร้างเขื่อนกั้นลำธารน้อยใหญ่ที่ไหลลงตามเทือกเขา ทำให้กระแสน้ำคงที่และไหลบ่ารวดเร็ว พัดพากรวดหินดินทรายให้สิ้นไป

ประการที่สอง สมาธิก่อให้เกิดความสุขสบาย ความรู้สึกผ่อนคลาย เป็นสุข เบิกบานและสงบเย็น ล้วนเป็นผลอันเกิดขึ้นโดยธรรมชาติ เมื่อปล่อยวางความคิดและอารมณ์ในทางอกุศล ความสุขนั้นใช่ว่าจะเป็นผลหรือเป็นกำไรจากการเจริญสมาธิ แต่เป็นสิ่งที่มีอยู่ก่อนแล้วและย่อมปรากฏขึ้นเอง เมื่อปล่อยวางสิ่งกีดขวางความสุขที่เราเองเป็นผู้สร้าง

ประการที่สาม สมาธิทำให้จิตแจ่มแจ้งและคมชัด พระพุทธองค์ทรงอุปมาการทำบึงน้ำขุ่นให้ใสสะอาด เมื่อขจัดตะกอนในน้ำออกไป เราก็จะมองลงไปเห็นกรวดหิน วัชพืช และปลาในบึงกว้างได้ฉันใด เมื่อจิตปราศจากนิวรณ์ ความเป็นจริงของสิ่งที่อยู่ในใจทั้งหลายย่อมปรากฏชัดขึ้นฉันนั้น จากนั้น เราย่อมเห็นความยึดมั่นถือมั่นอันเกิดจากอวิชชาที่เป็นเหมือนตะกอนขุ่นบดบังไว้ ด้วยเหตุนี้ สมาธิจึงเป็นการสร้างเหตุปัจจัยไปสู่ปัญญาหลุดพ้น

ธรรมะคำสอน โดย พระอาจารย์ชยสาโร
แปลถอดความ โดย ศิษย์ทีมสื่อดิจิทัลฯ