เรื่องที่ ๔๑ : ค่าของคน ( ๑ )
โดย : พระอาจารย์ ไพเราะ ฐิตสีโล วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ กรุงเทพมหานคร

มีคำพูดว่า…

ค่าของสัตว์อยู่ที่ร่างกาย
ค่าของหญิงชายอยู่ที่คุณความดี

วัวควายช้างม้า เกิดมากินขี้ปี้นอน เหมือนมนุษย์ แม้จะไม่ทำกิจการงานอันใด แต่เวลาตาย กระดูกเขางาหนัง ยังเป็นประโยชน์ ทำเป็นเครื่องประดับก็ได้ ทำเป็นสิ่งของเครื่องใช้ก็ได้ เนื้อนำมาบริโภคได้…แล้วคนเราเล่าถ้าไม่ทำคุณความดี มีอะไรเป็นประโยชน์บ้าง…ซ้ำคนยังกลัวว่าเป็นผี ต้องใส่เตาเผา หรือไปทิ้งไว้ในป่าช้า…อนิจจา ! มนุษย์เราเอ๋ย…

มีคำโคลงโลกนิติว่า (สำนวนเก่า)

อาหารการหลับแล เสพกาม
มีแก่ชายโคนาม นับผู้
ชายไววิทยางาม เห็นแปลกใดแฮ
แม้เสื่อมศิลปศาสตร์รู้ เปรียบด้วยฝูงโค

สัตว์โลกทั้งมวลมีเหมือนกันอยู่ 3 อย่าง
1. การกิน เพื่อให้ร่างกายเจริญเติบโต มีกำลังต่อสู้อยู่ในโลกได้
2. การสืบพันธุ์ เพื่อขยายเผ่าพันธุ์
3. การนอน เพื่อพักผ่อนเอาแรงไว้ต่อสู้ในวันข้างหน้าต่อไป
(4). การขับถ่ายอุจจาระปัสสาวะ เพื่อขับถ่ายเทของเสียออก (เพิ่มมาให้สมบูรณ์)

ทั้งหมดนี้มีอยู่ในคนและสัตว์เดรัจฉาน….
….แต่สิ่งที่ทำให้คน หรือที่เรียกว่า "มนุษย์ " คือผู้มีจิตใจสูงแตกต่างจากสัตว์ คือ

1. รู้จักเหตุ รู้จักผลของความดี ความชั่ว เจริญ หรือเสื่อม
2. รู้จักแสวงหาความรู้ ทั้งทางโลก ทางธรรม
3. รู้จักตน คือ รู้เขารู้เรา
4. รู้จักประมาณ คือ รู้จักความพอดี ในการใช้ปัจจัยสี่
5. รู้จักกาลคือ รู้จักเวลาไหนควรพูดควรทำอย่างไร
6. รู้จักเลือกคบบุคคล คบคนดีเป็นศรีแก่ตัว คบคนชั่วพาตัวอัปราชัย