วัดทองนพคุณ เป็นวัดโบราณที่สร้างขึ้นในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย เดิมมีชื่อเรียกว่า วัดทองล่าง คู่กับ วัดทองบน (วัดทองธรรมชาติ)
ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 3 พระยาโชฎึกราชเศรษฐี (ทองจีน ไกรฤกษ์) ได้ทำการปฏิสังขรณ์วัดทองล่างขึ้นใหม่ทั้งหมด และได้ถวายเป็นพระอารามหลวง
ในสมัยรัชกาลที่ 4 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ทำการบูรณะวัดทองนพคุณอีกครั้งหนึ่ง และได้พระราชทานนามใหม่ว่า วัดทองนพคุณ
สิ่งสำคัญและน่าสนใจภายในวัด:
• พระอุโบสถ: มีลักษณะสถาปัตยกรรมที่โดดเด่น โดยเฉพาะกรอบหน้าต่างเป็นลายปูนปั้นรูปพัดยศ ภายในมีจิตรกรรมฝาผนังเรื่องมหาเวสสันดรชาดก ซึ่งวาดโดยพระครูกสินสังวร ศิษย์ของขรัวอินโข่ง
• พระประธานในอุโบสถ: เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย
• พระเจดีย์องค์ใหญ่: ตั้งอยู่ระหว่างพระอุโบสถและพระวิหาร สร้างโดยพระยาโชฎึกราชเศรษฐี มีลักษณะย่อเหลี่ยมไม้สิบสอง
• พระวิหาร: ประดิษฐานพระพุทธรูปสำคัญ
• ซุ้มประตูและกำแพงแก้ว: มีลวดลายปูนปั้นที่สวยงาม
วัดทองนพคุณได้รับการยกย่องจากสมาคมสถาปนิกสยามว่า พระอุโบสถเป็นศิลปกรรมทรงคุณค่าที่ดีที่สุดในรอบ 200 ปีของกรุงเทพมหานคร
ปัจจุบัน วัดทองนพคุณเป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ ตั้งอยู่ในเขตคลองสาน กรุงเทพมหานคร และเป็นสถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์และสถาปัตยกรรมที่น่าสนใจแห่งหนึ่ง
• อุโบสถเป็นหลังคาลด 2 ชั้น หน้าบันสลักลวดลาย ด้านหน้ามีรูปเทพอุ้มผ้าไตร ด้านหลังมีพานรองบาตร หน้าต่างเป็นช่องกลม หน้านางด้านข้าง ข้างละ 4 ช่อง ลวดลายปิดทองประดับกระจก
• พระอุโบสถวัดทองนพคุณได้รับการยกย่องจากสมาคมสถาปนิกสยามว่า พระอุโบสถเป็นศิลปกรรมทรงคุณค่าที่ดีที่สุดในรอบ 200 ปีของกรุงเทพมหานคร
• พระวิหารหลังคาลด 2 ชั้น ไม่มีช่อฟ้า ใบระกา ถือปูนเกลี้ยง หน้าบันประดับกระเบื้องสีและถ้วย จาน ชาม อาคารก่ออิฐทรงไทยสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ภายในประดิษฐานของพระพุทธรูปหลายร้อยองค์
• ภายในพระอุโบสถ พระประธานในอุโบสถ เป็นพระพุทธรูปปั้น ปางมารวิชัย จิตรกรรมฝาผนังในพระอุโบสถ เป็นเรื่องมหาเวสสันดรชาดก เขียนโดยพระครูกสินสังวร ด้านหลังพระประธานมีภาพจิตรกรรมฝาผนังเป็นรูปพระวิสูตรหรือผ้าม่าน และมีเหล่าทวยเทพคลี่พระวิสูตรออกมาทั้งด้านซ้ายและขวา
• พระเจดีย์องค์ใหญ่: ตั้งอยู่ระหว่างพระอุโบสถและพระวิหาร สร้างโดยพระยาโชฎึกราชเศรษฐี มีลักษณะย่อเหลี่ยมไม้สิบสอง
• ซุ้มประตูและกำแพงแก้ว: มีลวดลายปูนปั้นที่สวยงาม
