วัดไพรสณฑ์ศักดาราม เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ ตั้งอยู่ในอำเภอหล่มสัก จังหวัดเพชรบูรณ์ มีประวัติความเป็นมาที่ยาวนานและมีความสำคัญต่อเมืองหล่มสักเป็นอย่างมาก

ประวัติความเป็นมาโดยย่อ:

• ชื่อเดิม "วัดป่า": วัดไพรสณฑ์ศักดาราม เดิมชื่อว่า "วัดป่า" สร้างขึ้นเมื่อประมาณ พ.ศ. 2382 โดย พระสุริยวงศาชนสงครามภักดีวิริยกรมพาหะ (คง) เจ้าเมืองหล่มสักคนแรก

• วัดคู่เมือง: วัดแห่งนี้ถูกสร้างขึ้นเพื่อเป็นวัดคู่เมือง และใช้เป็นสถานที่ประกอบพิธีถือน้ำพิพัฒน์สัตยาในสมัยที่ยังเป็นจังหวัดหล่มสัก ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความสำคัญทางประวัติศาสตร์ของวัด

• การเปลี่ยนชื่อ:
o ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็น "วัดอรัญญาวาสี" (บางแห่งก็เขียนว่า "วัดอรัญวาศรี")
o ประมาณ พ.ศ. 2484 ได้เปลี่ยนชื่อเป็น "วัดป่าหล่มสัก"
o เมื่อจังหวัดหล่มสักเปลี่ยนมาเป็นจังหวัดเพชรบูรณ์ ได้เปลี่ยนชื่อเป็น "วัดไพรสณฑ์ศักดาราม" เมื่อ พ.ศ. 2495 และใช้ชื่อนี้มาจนถึงปัจจุบัน

• พระอารามหลวง: วัดไพรสณฑ์ศักดาราม ได้รับการยกฐานะขึ้นเป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ ตั้งแต่วันที่ 3 สิงหาคม พ.ศ. 2522
ข้อมูลทั่วไปของวัด:

• ที่ตั้ง: ตั้งอยู่เลขที่ 81 หรือ 91 ถนนพิทักษ์ ซอยปริยัติธรรม ตำบลหล่มสัก อำเภอหล่มสัก จังหวัดเพชรบูรณ์
• นิกาย: สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย
• เนื้อที่: มีที่ดินตั้งวัดประมาณ 12 ไร่ 3 งาน 35 ตารางวา

• เสนาสนะและถาวรวัตถุที่สำคัญ:
o พระอุโบสถหลังใหม่ สร้างเมื่อ พ.ศ. 2504
o พระวิหาร
o ศาลาการเปรียญ (ศาลากิมฮวย วัฒนศักดิ์)
o กุฏิสงฆ์
o อาคารเรียนพระปริยัติธรรม
o ห้องสมุดแน่งน้อย
o หอสวดมนต์
o อาคารที่ทำการเจ้าคณะจังหวัด
o ศาลาธรรมสังเวช และฌาปนสถาน
o พระพุทธรูปและพระประธานปางต่างๆ
o อนุสาวรีย์ของอดีตเจ้าอาวาสรูปที่ 1 และที่ 2

วัดไพรสณฑ์ศักดารามมีความสำคัญในฐานะเป็นศูนย์กลางการศึกษาพระปริยัติธรรม ทั้งแผนกธรรมและบาลี และเป็นวัดที่มีเกียรติและความสำคัญคู่เมืองหล่มสักมาอย่างยาวนาน

• พระเจดีย์ พระวิหาร( อุโบสถหลังเก่า) พระอุโบสถ


• ภายในพระอุโบสถ พระพุทธรูปปางมารวิชัย เป็นพระประธาน


• พระประธานในพระวิหาร


• งานประเพณี