เรามักจะได้ยินว่าควรปล่อยวางอดีต ปล่อยวางอนาคตและอยู่กับปัจจุบัน อันที่จริงเราไม่มีทางเลือกอยู่แล้ว ปัจจุบันคือสิ่งเดียวที่เราเคยมีและจะพึงมี ระหว่างการท่องเที่ยวไปในวัฏสงสารอันยาวนานของเรา ปัจจุบันขณะเป็นเพียงสิ่งเดียวที่ไม่แปรเปลี่ยน

ในประสบการณ์ตรงของเรา อดีตเป็นเพียงความทรงจำที่เกิดขึ้นดับไปในปัจจุบันขณะ ส่วนอนาคตคือความคิดที่เกิดขึ้นในปัจจุบันขณะ กิจของนักภาวนาจึงไม่ได้อยู่ที่การปล่อยวางความยึดมั่นถือมั่นในอดีตและอนาคต หากเป็นการปล่อยวางความยึดมั่นถือมั่นในความทรงจำและจินตนาการมากกว่า

ความคิดและความทรงจำเป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติและมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งต่อชีวิตและการเรียนรู้ แต่ก็ทำให้ยึดติดได้ง่ายเช่นกัน การปฏิบัติธรรมเน้นให้สำนึกรู้ว่า ความจำเป็นสักแต่ว่าความจำ ความคิดเป็นสักแต่ว่าความคิด ในขณะที่มันปรากฏ

เราจงฝึกให้เห็นจิตก่อนและหลังการปรากฏของความคิดและความทรงจำ ให้เห็นว่ามันเกิดขึ้นดับไปอย่างไร การฝึกแบบนี้ จะช่วยให้เราเป็นนายของความจำและความคิด แทนที่จะตกเป็นเครื่องเล่นของมัน

ธรรมะคำสอน โดย พระอาจารย์ชยสาโร