"ทุกข์เกิด ทุกข์ดับ"

" .. ทุกวันนี้เราทุกข์เพราะอะไร "ทุกข์เพราะการเกิดมา" เพราะฉะนั้นท่านจึงพยายามขจัดความเกิด แต่ไม่ใช่ว่า การเกิดคือร่างกายมันเกิดนะ หรือการตายคือร่างกายที่มันตายนี่นะ แบบนี้เด็ก ๆ ก็รู้จัก

คนเราโดยมากจะรู้จักว่า "มันตายตรงที่ร่างกายนี่ตาย" ลมมันหมดแล้วนอนอยู่ ส่วนคนตายที่หายใจอยู่ ไม่ค่อยจะรู้กัน "คนตายที่พูดได้ เดินได้ วิ่งได้ คนไม่รู้จัก" การเกิดก็เหมือนกัน เมื่อไปคลอดที่โรงพยาบาลก็ว่านั่นเกิดแล้ว

แต่ว่า "จิตที่มันเกิดที่มันวุ่นวายอยู่นั่นมองไม่เห็น" บางทีก็เกิดความรัก บางทีก็เกิดความเกลียด บางทีก็เกิดความไม่พอใจ บางทีก็เกิดความพอใจ สารพัดอย่าง "ล้วนแต่เรื่องเกิดทั้งนั้นแหละ มันทุกข์เพราะอันนี้เอง" เมื่อตาไปเห็นรูปแล้วเกิดไม่ชอบใจก็ทุกข์แล้ว หูฟังเสียงชอบใจนี่ก็ทุกข์ มีแต่เรื่องทุกข์ทั้งนั้น

ฉะนั้น สิ่งทั้งปวงนี้ท่านสรุปว่า "รวมแล้วนั้นมันมีแต่กองทุกข์ ทุกข์เกิดขึ้นแล้ว ทุกข์มันก็ดับ" มีสองเรื่องเท่านั้น "ทุกข์เกิด ... ทุกข์ดับ ทุกข์เกิด ... ทุกข์ดับ" เราก็ไปตระครุบมัน "ตระครุบมันเกิด ตะครุบมันดับ" ตะครุบอยู่อย่างนี้ มันไม่จบเรื่องกันสักที .. "

"ธรรมที่หยั่งรู้ยาก"
หลวงปู่ชา สุภัทโท