วัดมหาสมณาราม หรือที่รู้จักกันในนาม "วัดเขาวัง" เป็นวัดที่มาก่อนการสร้างพระนครคีรี เมื่อครั้งทีพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวยังทรงผนวช ได้เสด็จจาริกไปประทับที่วัดแห่งนี้อยู่เสมอ

ครั้นเมื่อทรงโปรดเกล้าให้สร้างพระนครคีรี จึงทรงโปรดให้บูรณะและสร้างเพิ่มเติมจนเสร็จสมบูรณ์ และทรงพระราชทานนามว่า "วัดมหาสมณาราม"

ที่ตั้งและการเดินทาง ตั้งอยู่เชิงเขาวัง บริเวณไหล่เขาทางทิศตะวันออก

{ พระอุโบสถ }
เป็นอาคารทรงไทยขนาดกลาง หลังคาซ้อนสองชั้น มุงกระเบื้องเคลือบ มีช่อฟ้าใบระกา หางหงส์ ภายในมีภาพจิตรกรรมฝาผนังสมัยรัตนโกสินทร์ที่งดงามและมีชื่อเสียง โดยขรัวอินโข่งเป็นผู้ร่างแบบ เป็นจิตรกรไทยคนแรกที่ใช้วิธีการเขียนภาพแบบ Perspective และแบบ Bird’s-eye view ลักษณะจิตรกรรมเขียนด้วยสีฝุ่น เรื่องราวที่เขียนเป็นภาพการไปนมัสการโบราณสถานสำคัญต่างๆ อาทิ พระพุทธบาทสระบุรี พระปฐมเจดีย์ เป็นต้น ทั้งยังมีภาพขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมไทย ตั้งแต่เกิดจนตาย ในแต่ละตอนศิลปินได้สอดแทรกวิถีชีวิตไว้อย่างน่าชม


{ พระประธานปางมารวิชัย }
ภายในพระอุโบสถ ประดิษฐานพระประธานปางมารวิชัย



ภาพจิตรกรรมฝาผนังสมัยรัตนโกสินทร์ที่งดงามและมีชื่อเสียง โดยขรัวอินโข่ง



นอกจากนั้น บริเวณหลังวัดมีถ้ำหนึ่งชื่อพุทธโกษา ภายในก่อพระพุทธไสยาสน์ไว้ 1 องค์ ความยาวประมาณ 3 วา


{ ภาพจิตรกรรมฝาผนัง }


{ ภาพจิตรกรรมฝาผนัง }