วัดจักรวรรดิราชาวาส วรมหาวิหาร (วัดสามปลื้ม) กรุงเทพมหานคร
พระอารามหลวง ชั้นโท ชนิดวรมหาวิหาร
สังกัดคณะสงฆ์ : มหานิกาย
วันตั้งวัด : พ.ศ. 2362
วันรับวิสุงคามสีมา : พ.ศ. 2372
วัดจักรวรรดิราชาวาส วรมหาวิหาร (วัดสามปลื้ม) ตั้งอยู่ริมถนนจักรวรรดิและตรอกวานิช (สำเพ็ง) เป็นวัดโบราณ มีมาแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา เดิมเป็นวัดราษฎร์ ชื่อว่า วัดนางปลื้ม ต่อมาเปลี่ยนเป็น วัดสามปลื้ม
วัดจักรวรรดิราชาวาส มีชื่อเรียกทั่วไป ๒ ชื่อ คือ
๑.วัดนางปลื้ม หรือ วัดสามปลื้ม แต่ชื่อที่คุ้นหูสำหรับคนทั่วไปคือ "วัดสามปลื้ม" เป็นชื่อที่ใช้เรียกกันมาแต่โบราณ
ครั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี
๒.วัดจักรวรรดิราชาวาส เป็นชื่อที่ได้รับพระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๓ เมื่อปี พ.ศ.๒๓๖๘
วัดจักรวรรดิราชาวาส เป็นวัดเก่า มีมาแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี เรียกกันว่า "วัดนางปลื้ม" บ้าง หรือ
"วัดสามปลื้ม" บ้าง แต่ชื่อที่คุ้นหูสำหรับคนทั่วไปก็คือ "วัดสามปลื้ม" หลักฐานรายละเอียดเกี่ยวกับเรื่องนี้ยังหาไม่พบ
ตอนปลายรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๑ ต่อมาจนถึงต้นรัชกาลสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ท่านเจ้าพระยาอภัยราชา (ปิ่น บรรพบุรุษสกุลสิงหเสนี) ได้เป็นผู้เริ่มปฏิสังขรณ์วัดสามปลื้ม แต่ยังไม่ทันแล้วเสร็จก็ถึงแก่อสัญกรรม
ต่อมา ราวปี พ.ศ. ๒๓๖๒ เจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ ต้นสกุลสิงหเสนี) ผู้เป็นบุตรจึงได้ทำการปฏิสังขรณ์ ต่อ โดยมอบให้บุตรชายคนโต ชื่อ นายเกต (เจ้าพระยามุขมนตรี ในรัชกาลที่ ๔) เป็นผู้อำนวยการสร้าง จากด้านเหนือเข้ามาทางด้านใต้ และให้บุตรชายคนรอง ชื่อนายแก้ว (เจ้าพระยายมราช ในรัชกาลที่ ๔ ) เป็นผู้อำนวยการสร้าง จากด้านใต้เข้าไปหาด้านเหนือ บรรจบกันตรงกลาง ได้สร้างพระอุโบสถ เสนาสนะสงฆ์ ศาลาการเปรียญ ตลอดจนขุดคูแม่น้ำเจ้าพระยาเข้ามาจนถึงสระน้ำซึ่งขุดไว้ใช้ภายในวัด
เมื่อการก่อสร้างแล้วเสร็จลง ก็ได้จัดการอาราธนาพระภิกษุจากวัดราชบุรณะบ้าง วัดพระเชตุพนฯ บ้าง มาอยู่จำพรรษาแล้วน้อมเกล้าถวายเป็นพระอารามหลวง ในสมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า รัชกาลที่ ๓ เมื่อประมาณปี พ.ศ. ๒๓๖๘ และได้ พระราชทานนามใหม่ว่า "วัดจักรวรรดิราชาวาส วรมหาวิหาร"
- สิ่งสำคัญคู่วัด -
{ มณฑปพระพุทธบาท }
{ พระอุโบสถ }
{ พระพุทธรูปปางมารวิชัย พระประธานในพระอุโบสถ}
{ พระวิหาร }
เคยเป็นที่ประดิษฐานพระบางเป็นพระพุทธรูปสำคัญอาราธนามาจากนครเวียงจันทร์ ปัจจุบันประดิษฐานอยู่ที่นครหลวงพระบาง ประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว เนื่องจากรัชกาลที่ ๔ พระราชทานคืน เมื่อ พ.ศ. ๒๔๐๙
{ จระเข้วัดสามปลื้ม }
นอกจากสิ่งก่อสร้างที่มีตามธรรมเนียมของพระอาราม เช่น พระอุโบสถ พระวิหาร ซึ่งมีถึง ๓ หลัง หอไตร มณฑปพระพุทธบาทแล้ว วัดจักรวรรดิราชาวาส ยังมีศาลบรรจุรูปปั้นเจ้าพระยาบดินทร์เดชา ผู้สถาปนาวัด และในสระเยื้องหน้าพระอุโบสถยังเป็นที่เลี้ยงจระเข้ ทำให้ " จระเข้วัดสามปลื้ม " มีชื่อเสียงเป็นที่โจษขานกันไปทั่วอีกด้วย