พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์ : ความหมายของคำศัพท์ทางพระพุทธศาสนา
ตถาคตโพธิสัทธา - ตระกูลอันมั่งคั่ง
ตถาคตโพธิสัทธา
ดู สัทธา
ตทังคนิพพาน
“นิพพานด้วยองค์นั้น”, นิพพานด้วยองค์ธรรมจำเพาะ เช่นมองเห็นขันธ์ ๕ โดยไตรลักษณ์แล้วหายทุกข์
ร้อน ใจสงบสบายมีความสุขอยู่ตลอดชั่วคราวนั้นๆ, นิพพานเฉพาะกรณี
ตทังคปหาน “การละด้วยองค์นั้น”,
การละกิเลสด้วยองค์ธรรมที่จำเพาะกันนั้น คือละกิเลสด้วยองค์ธรรมจำเพาะที่เป็นคู่ปรับกัน แปลง่าย ๆ ว่า การละกิเลสด้วยธรรมที่เป็นคู่ปรับ เช่นละโกรธด้วยเมตตา
(แปลกันมาว่าการละกิเลสได้ชั่วคราว)
ตทังควิมุตติ พ้นด้วยองค์นั้น
ๆ หมายความว่า พ้นจากกิเลสด้วยอาศัยธรรมตรงข้ามที่เป็นคู่ปรับกัน เช่น เกิดเมตตา
หายโกรธ เกิดสังเวช หายกำหนัด เป็นต้น เป็นการหลุดพ้นชั่วคราว และเป็นโลกียวิมุตติ
ดู วิมุตติ
ต้นโพธิ์ ดู
โพธิ
ตบะ 1.
ความเพียรเครื่องเผาผลาญกิเลส, การบำเพ็ญเพียรเพื่อกำจัดกิเลส 2. พิธีข่มกิเลสโดยการทรมานตัวของนักบวชบางพวกในสมัยพุทธกาล
ตปุสสะ พ่อค้าที่มาจากอุกกลชนบทคู่กับภัลลิกะพบพระพุทธเจ้าขณะประทับอยู่
ณ ภายใต้ต้นไม้ราชายตนะภายหลังตรัสรู้ใหม่ ๆ ได้ถวายเสบียงเดินทาง คือ ข้าวสัตตุผง ข้าวสัตตุก้อน แล้วแสดงตนเป็นอุบาสก
ถึงพระพุทธเจ้ากับพระธรรมเป็นสรณะ นับเป็นปฐมอุบาสกผู้ถึงสรณะ ๒ ที่เรียกว่า เทฺววาจิก
ตโปทาราม สวนซึ่งอยู่ใกล้บ่อน้ำพุร้อนชื่อตโปทา
ใกล้พระนครราชคฤห์ เป็นสถานที่แห่งหนึ่งที่พระพุทธเจ้าเคยทำนิมิตต์โอภาสแก่พระอานนท์
ตระกูลอันมั่งคั่ง
จะตั้งอยู่นานไม่ได้ เพราะเหตุ ๔ คือ ๑. ไม่แสวงหาพัสดุที่หายแล้ว ๒. ไม่บูรณะพัสดุที่คร่ำคร่า
๓. ไม่รู้จักประมาณในการบริโภคสมบัติ ๔. ตั้งสตรีหรือบุรุษทุศีล ให้เป็นแม่บ้านพ่อเรือน
