พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์ : ความหมายของคำศัพท์ทางพระพุทธศาสนา
ญาติพลี - ฐานานุรูป
ญาติพลี สงเคราะห์ญาติ,
ช่วยเหลือเกื้อกูลญาติ (ข้อ ๑ ในพลี ๕ อย่างแห่งโภคอาทิยะ ๕)
ญาติสาโลหิต พี่น้องร่วมสายโลหิต
(ญาติ=พี่น้องที่ยังนับรู้กันได้, สาโลหิต = ผู้ร่วมสายเลือดคือญาติที่สืบสกุลมาโดยตรง)
ญายะ, ญายธรรม
ความถูกต้องชอบธรรม, ความยุติธรรม, สิ่งที่สมเหตุผล, ทางที่ถูก, วิธีการที่ถูกต้อง,
ข้อปฏิบัติที่ถูกต้อง หมายถึง อริยอัฏฐังคิกมรรค, ภาวะอันจะลุถึงได้ด้วยข้อปฏิบัติที่ถูกต้อง
ได้แก่ นิพพาน
ญายปฏิปนฺโน พระสงฆ์เป็นผู้ปฏิบัติถูกทาง
หรือปฏิบัติเป็นธรรม คือปฏิบัติปฏิปทาที่จะให้เกิดความรู้ หรือปฏิบัติเพื่อได้ความรู้ธรรม ปฏิบัติเพื่อออกจากทุกข์ อีกนัยหนึ่งว่าปฏิบัติมุ่งธรรมเป็นใหญ่
ถือความถูกเป็นประมาณ (ข้อ ๓ ในสังฆคุณ ๙)
ไญยธรรม ธรรมอันควรรู้,
สิ่งที่ควรรู้ควรเข้าใจ; เญยธรรม ก็เขียน
ฎีกา 1.
ปกรณ์ที่พระอาจารย์ทั้งหลายในภายหลังแต่งแก้หรืออธิบายเพิ่มเติม อรรถกถา 2.
หนังสือนิมนต์พระสงฆ์
3. ใบบอกบุญเรี่ยไร
ฐานะ เหตุ, อย่าง,
ประการ, ที่ตั้ง, ตำแหน่ง, โอกาส, ความเป็นไปได้
ฐานาฐานญาณ ปรีชากำหนดรู้ฐานะคือสิ่งที่เป็นไปได้
เช่น ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว เป็นต้น และอฐานะ คือสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ เช่น ทำดีได้ชั่ว ทำชั่วได้ดี เป็นต้น (ข้อ ๑ ในทสพลญาณ)
ฐานานุกรม ลำดับตำแหน่งยศที่พระภิกษุผู้ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์แล้ว
มีอำนาจตั้งให้แก่พระภิกษุชั้นผู้น้อยตามทำเนียบ เช่น พระปลัด พระสมุห์ พระใบฎีกา เป็นต้น
ฐานานุรูป สมควรแก่ตำแหน่ง,
สมควรแก่เหตุที่จะเป็นได้
