ความมัวเมา (มทะ) และความประมาท (ปมาทะ)
อุปกิเลสสองข้อสุดท้าย คือ ความมัวเมาและความประมาท

ปุถุชนมักจะเพลิดเพลินมัวเมาได้ทุกเรื่อง มัวเมาในชีวิต มัวเมาในทรัพย์สมบัติ มัวเมาในความเจริญในอาชีพ มัวเมาในความหนุ่มความสาว มัวเมาในสุขภาพ ทุกสิ่งทุกอย่างในชีวิต หากเราไม่ระวัง ก็จะทำให้เกิดอาการเพลิดเพลินมัวเมาได้ทั้งนั้น ซึ่งคล้ายคลึงกับความประมาท แต่ความประมาทมีความหมายกว้างกว่า ที่สำคัญมากคือความประมาทในเรื่องบาป เรื่องบุญ และเรื่องการชำระจิตใจของตนให้ขาวสะอาด เพราะเราจะถึงความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ มนุษย์ที่แท้จริง และจะได้สิ่งสูงสุดที่เราควรจะได้ ก็ด้วยการละบาป การบำเพ็ญกุศล และการชำระจิตใจของตนให้ขาวสะอาด

ความประมาท คือ การไม่เห็นกิเลสว่าเป็นตัวอันตราย ไม่เห็นมันน่ากลัว กุศลธรรมที่เรามีก็โอเคแล้ว เราไม่ได้เบียดเบียนใคร เราเป็นได้แค่นี้ก็ดีแล้ว การชำระจิตใจมันทั้งยากทั้งลำบาก เราทำได้แค่นี้ก็ดีแล้ว นี่คือความประมาท พระพุทธองค์ทรงต้องการให้เราไม่ประมาทในธรรมทั้งปวง ไม่ประมาทในกุศลธรรม ไม่ประมาทในอกุศลธรรม ไม่ประมาทในชีวิตอันน้อยนิดนี้ เราจะทำอย่างไรให้ชีวิตของเราทรงคุณค่ามากที่สุด

พระอาจารย์ชยสาโร