การวิเคราะห์จริต

พระพุทธเจ้าทรงหยั่งรู้ถึงเรื่องนิสัยใจคอของคน จึงทรงให้ความรู้เกี่ยวกับนิสัยใจคอของคนว่า คนทั้งหลายในโลกนี้ มีนิสัยหรือจริตอยู่ด้วยกัน 6 แบบ เรียกว่า จริต 6 ได้แก่ ราคจริต โทสจริต โมหจริต วิตกจริต สัทธาจริต พุทธจริต ไม่ว่าคนจะเกิดก่อนหรือหลังพระพุทธเจ้า และมีจำนวนเท่าใดก็ตาม ล้วนมีนิสัยอยู่ 6 แบบ ไม่มากไม่น้อยไปกว่านี้ได้

ซึ่งสรุปความได้ว่า

1. ราคจริต ท่านว่าเจ้าของจริตนี้มีอารมณ์หนักไปในทางรักสวยรักงาม ชอบการมีระเบียบ สะอาด ประณีต มีกิริยาท่าทางละมุนละไม นิ่มนวล ข้าวของเครื่องของใช้ไม่เกี่ยงว่าเก่าหรือใหม่แต่ต้องสะอาดเรียบร้อย พูดจาอ่อนหวาน สรุปว่า มีนิสัยรักสวยรักงาม

2. โทสจริต ท่านว่าเจ้าของจริตนี้มีอารมณ์โกรธเป็นเจ้าเรือน ขี้โมโหโทโส อะไรนิดก็โกรธ อะไรหน่อยก็โกรธ เป็นคนบูชาความโกรธว่าเป็นของวิเศษ พูดเสียงดัง ทำงานหยาบ ไม่ใคร่ละเอียดถี่ถ้วน แต่งตัวไม่พิถีพิถันเป็นคนใจเร็ว

3. โมหจริต ท่านว่าเจ้าของจริตนี้ มีความลุ่มหลงในทรัพย์สมบัติ ชอบสะสมมากกว่าจ่ายออก เป็นคนเก็บดะทุกอย่าง เห็นแก่ตัว อยากได้ของคนอื่น แต่ของตนไม่อยากให้ใคร ชอบเอารัดเอาเปรียบชาวบ้าน ไม่ชอบบริจาคทานการกุศล เป็นคนชอบได้ไม่ชอบให้

4. วิตกจริต ท่านว่าเจ้าของจริตนี้ เป็นคนชอบคิด ตัดสินใจไม่เด็ดขาด มีเรื่องที่จะต้องพิจารณานิดหน่อยก็คิดตรองอยู่อย่างนั้น ไม่กล้าตัดสินใจ คนประเภทนี้เป็นโรคประสาทมาก หาความสบายใจได้ยาก

5. สัทธาจริต ท่านว่าเจ้าของจริตนี้ มีจิตน้อมไปในความเชื่อเป็นอารมณ์ประจำใจ เชื่อโดยไร้เหตุไร้ผล พวกที่ถูกหลอกลวงก็คนประเภทนี้ มีใครแนะนำก็ตัดสินใจเชื่อโดยไม่พิจารณา

6. พุทธจริต ท่านว่าเจ้าของจริตนี้ เป็นคนเจ้าปัญญาความคิด มีความฉลาดเฉลียว มีปฏิภาณไหวพริบดี การคิดการอ่านหรือการทรงจำดีทุกอย่าง

นิสัย หรืออารมณ์ ทั้ง 6 แบบนี้ พระพุทธเจ้าทรงแจกแจงแยกแยะไว้ เพื่อจะใช้วิธีการอบรมสั่งสอนแต่ละคนให้เหมาะสมกับนิสัย ทุกๆ คนที่เกิดมาย่อมมีนิสัยทั้ง 6 แบบอยู่ในตัว แต่จะมีมากมีน้อยในแบบใดก็แล้วแต่วาสนาบารมีที่ได้สั่งสมมา เมื่อรู้ว่าใครมีนิสัยหนักไปในทางใดก็ทรงสอนด้วยวิธีการที่เหมาะสมกับคนๆ นั้น

วิธีการที่พระองค์ทรงใช้สั่งสอนมีอยู่ 40 แบบ คือ กรรมฐาน 40 เริ่มตั้งแต่วิธีแรกคือ อานาปานัสสติ คือ การจับลมหายใจเข้าออก ซึ่งเหมาะกับทุกจริต พระพุทธเจ้านั้นทรงรู้นิสัยของคนทุกคน จึงทรงแนะนำวิธีการให้นำไปปฏิบัติจนบรรลุมรรคผลคือสำเร็จอรหันต์ ซึ่งครูบาอาจารย์ท่านก็ยึดตามแบบของพระศาสดาสั่งสอนคนมาจนถึงทุกวันนี้

หากคุณอยากรู้ว่า คุณมีจริตแบบไหน มาลองวิเคราะห์กันได้ที่ เว็บไซด์ มูลนิธิรัศมีแห่งธรรม
http://www.rasameehangdhama.org/charit