นกนางแอ่น หรือนกอีแอ่น ผสมพันธุ์ปีละ 3 ครั้งในกลางเดือนมกราคม, ต้นเดือนพฤษภาคม, กลางเดือนสิงหาคม เมื่อผสมพันธุ์แล้วจะรีบทำรังทันที ออกไข่ครั้งละ 1-2 ฟอง กกไข่และเลี้ยงลูกจนรอดชีวิตในระยะเวลา 3 เดือน จากนั้นก็จะบินออกจากรังไปหาอาหารตั้งแต่ตีห้าไปจนพลบค่ำ พ่อและแม่นกสร้างรังด้วยน้ำลายเป็นสีขาวลักษณะเหมือนถ้วย นำหนักรังเฉลี่ย 8 กรัม ใช้เวลาสร้าง 30-45 วัน
หลังสร้างรังเสร็จ จะผสมพันธุ์ในเวลากลางคืน หลังจากนั้น 5 วันจะเริ่มวางไข่ใบแรกและวันที่ 8 จะวางไข่ใบที่ 2 (ครั้งละ 2 ฟอง) น้ำหนัก 1.2 กรัม ไข่จะฟักในเวลา 21-29 วัน 1 สัปดาห์หลังจากการฟัก ขนจะเริ่มขึ้น และอายุ 2 สัปดาห์จะเริ่มเกาะรัง พ่อและแม่นกจะหาอาหารมาให้ จนลูกนกมีขนขึ้นเต็มเมื่ออายุ 45 วัน (อัตราการรอดของนกที่อาศัยตามถ้ำธรรมชาติ 20 % แต่อัตราการรอดของนกที่อาศัยตามบ้านนกหรือคอนโดนกมีถึง 64.4 % ) พร้อมเริ่มผสมพันธุ์ เมื่ออายุ 8 เดือนผสมพันธุ์ปีละประมาณ 3 ครั้ง มีชีวิตได้ถึง 12-15 ปี
ถ้ามีการเก็บรังก่อนที่จะวางไข่ พ่อและแม่นกจะสร้างรังขึ้นใหม่และเลื่อนการวางไข่ออกไป (ใน 1 ปีจะได้รัง 2-3 รัง ต่อ 1 คู่)


o ได้เห็นภาพ นางนก ทุกข์โศกเศร้า
พร้อมคำเล่า บรรยาย มอบให้เห็น
นกนางแอ่น แสนทุกข์ สุดรำเค็ญ
เหมือนมีเวร เข่นจองผลาญ การสร้างรัง

คำบรรยาย ได้บอกเล่า ถึงข่าวร้าย
แม่นกคาย น้ำลายตน ทนทุกขัง
เึค้นทุกหยด เพื่อความชุ่ม ทุ่มกำลัง
เพื่อสร้างรัง ให้ลูกรัก พิทักภัย

คายหยดแล้ว หยดเ่ล่า สาวเป็นเส้น
ปลอดโคลเลน แวววาว สะกาวใส
ค่อยค่อยสาน น้ำลายรัก ถักสายใย
ออกจากใจ รอให้ลูก ปลูกชีวี

บางครั้งหมด น้ำลาย เป็นสายเลือด
น้ำลายเหือด แห้งไป ไม่สุขี
ต้องนอนพัก กายใจ หลายนาที
กว่าจะมี น้ำลายหยุด ทุกข์ปางตาย

รังที่ขาว บางครั้งกลาย เป็นสายเลือด
น้ำลายเหือด เลือดไหลนำ ทำไฉน
ทั้งอ่อนเพลีย แรงหด หมดน้ำลาย
เกือบขาดใจ ก่อนไข่ตก ทรุดกลางรัง

จากนั้นแม่ นกนาง ก็สร้างลูก
ทิ้งเข่าทรุด เบ่งไข่ ให้ทุกขัง
หลับตากลั้น เบ่งลม ทุ่มพลัง
สรรพางค์ สั่นสยบ ซบไข่ตน

อนิจจา นกนางแอ่น นอนแผ่หรา
ทิ้งกายา กกไข่ ให้ได้ผล
ไออบอุ่น สุดท้าย จากกายตน
ผ่านกมล ส่งไป ให้ลูกยา

รอไม่ไหว แล้วลูก สุดโหยเพรียก
แม่ตะเกียก ตะกาย ไข่แม่จ๋า
ลมหายใจ สุดท้าย ได้กลับมา
พร้อมผวา กอดไข่ สิ้นใจลง

ลูกบางตัว กระเทาะ เปราะจากไข่
พร้อมหายใจ โรยริน สิ้นประสงค์
ใต้ศพแม่ ซุกปีก ชีพปลดปลง
ตายยกวง สุดอนาถ วิปากกรรรม

จึงแต่งกลอน สะท้อนจิต ชีวิตนก
ได้สาธก เป็นกวี ที่ชอกช้ำ
ฝากถึงผู้ ไร้เมตตา อย่ากระทำ
จบลำนำ กลอนนางนก สาธกเอย..