ศึกษาก็คือฝึกฝน แล้วก็ทำให้คุณสมบัติ ให้คุณลักษณะ ให้ความดีงาม ความสามารถอะไรต่าง ๆ เกิดมีขึ้นในตัวเรา ในชีวิตของเรา การเรียนจึงมีคำเรียกแยกออกไป เรียกว่า ศึกษา ฝึก หัด พัฒนา ได้ทั้งนั้น มีทั้งเรียนรู้ คือเรียนให้รู้ เข้าใจ และเรียนทำ คือฝึกทำให้ได้ทำให้เป็น

พอเราฝึก เราก็พัฒนาตัวเรา เราฝึกอะไร เราก็ทำอันนั้นได้อย่างนั้น พอทำได้อย่างนั้น ตัวเราก็พัฒนาขึ้นไป คุณสมบัติต่าง ๆ ในตัว ก็เพิ่มพูนขึ้นมา นี่ก็คือพัฒนาชีวิต

หนังสือ บวชเณร เห็นชีวิตแห่งการศึกษา สามเณรดี มีปัญญาสร้างสรรค์
โดย สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป. อ. ปยุตฺโต)