สมาธิภาวนาเปิดโอกาสให้เราเข้าใจความหมายของ ‘กิเลส’ และรับรู้ความน่าอัศจรรย์เมื่อกิเลสหายไป สมาธิภาวนาเผยให้เห็นว่ากิเลสแพร่หลายเพียงใดและฝังรากลึกแค่ไหน และแสดงให้เห็นโดยไม่อาจโต้แย้งว่า มีเพียงการละกิเลสอย่างสิ้นเชิงเท่านั้น ที่ทำให้เราหวังได้ว่าจะเข้าถึงอิสระภายในอันแท้จริง

ในการเจริญสมาธิภาวนา เราศึกษาว่ากิเลสเกิดดับอย่างไร อะไรเป็นตัวกระตุ้น อะไรเป็นเครื่องหล่อเลี้ยง อะไรทำให้กิเลสอ่อนแรงลง อะไรขจัดกิเลส เราไม่สามารถทำแค่เดินอ้อมหรือฟาดฟันกิเลสให้หมดจากใจได้ เราต้องเข้าใจศัตรูของเราให้ถ่องแท้และฉลาดกว่ามัน

ความพ้นทุกข์จะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อสมาธิภาวนาตั้งอยู่บนฐานของอริยสัจ ๔ เท่านั้น หากปราศจากกรอบของอริยสัจ ๔ ท้ายสุดเราก็จะละได้เพียงกิเลสหยาบแล้วมีกิเลสละเอียดมาแทนที่

ธรรมะคำสอน โดย พระอาจารย์ชยสาโร