จะแก้ปัญหาต้องเข้าใจปัญหาเสียก่อน เช่น ความขี้เกียจ เป็นต้น เราต้องสนใจวิเคราะห์ว่าความขี้เกียจคืออะไร มันเกิดเพราะอะไร มันเพิ่มขึ้นเพราะอะไร มันลดน้อยลงเพราะอะไร มันดับไปเพราะอะไร

ความขี้เกียจ คือ นิสัยไม่ทำสิ่งที่ควรทำทั้งๆ ที่ทำได้ สาเหตุมีหลายประการเช่น ขี้เกียจเพราะขี้เกียจได้ ไม่ชอบทำอะไรที่ต้องลำบากหรือเหนื่อย รู้ว่าตัวเองไม่ทำคนอื่น (เช่น คุณแม่) จะทำให้ก็เลยไม่ทำ จะทำอะไรต้องการรับผลตอบแทนทันที ไม่ยอมทนทำงานในกิจที่ทำแล้วต้องคอยผลนาน ไม่ทำเพราะกลัวไม่สำเร็จ ถ้าไม่ทำก็ยังสามารถหลอกตัวเองได้ว่า ถ้าจะทำก็ทำได้หรอก ไม่ทำเพราะไม่เห็นประโยชน์ ไม่ทำเพราะซึมเศร้า

เมื่อสาเหตุมีหลายอย่าง การแก้ต้องเลือกให้ตรงประเด็น เช่น พิจารณาเห็นโทษของความขี้เกียจ ประโยชน์ของความไม่ขี้เกียจจนเกิดความกระตือรือร้น พัฒนาความอดทน ความใจสู้ ความภูมิใจในการพึ่งตนเอง ระลึกถึงความตาย ความขี้เกียจไม่ใช่กิเลสโดยตรง เป็นอาการของกิเลส จะแก้ต้องแก้ที่กิเลส

พระอาจารย์ชยสาโร