"จิตเป็นไข้"

" .. จิตใจนี้สมเด็จพระบรมคาสดาได้ทรงแสดงไว้ว่า "เป็นธรรมชาติประภัสสร คือผุดผ่อง แต่เพราะเครื่องเคร้าหมองทั้งหลายที่จรเข้ามา จึงเป็นจิตที่เศร้าหมอง ดิ้นรนกวัดแกว่ง ห้ามยาก รักษายาก"

ในเมื่อมากำหนด "ปฎิบัติในทางสมถะ คือให้สงบและในทางวิปัสสนา คือให้รู้แเจ้งเห็นจริง" จิตก็จะดิ้นรน เหมือนอย่างปลาที่จับขึ้นมาจากน้ำ ก็จะดิ้นรนเพื่อที่จะลงไปสู่น้ำ แต่ถึงเช่นนั้น "เมื่อได้ตั้งใจปฏิบัติธรรมอยู่เสมอ ก็ย่อมจะทำให้สงบได้ ทำให้หายดิ้นรน กวัดแกว่งได้ ห้ามได้ รักษาได้"

ร่างกายของบุคคลในขณะที่เป็นไข้ก็ย่อมดิ้นรน กระสับกระส่าย แต่เมื่อได้ให้บริโภคยาที่เหมาะแก่โรค จึงสงบระงับ "จิตก็เช่นเดียวกัน เมื่ออารมณ์กระทำให้เศร้าหมอง ก็เหมือนดังจิตที่เป็นไข้" จึงดิ้นรนกระสับกระส่าย "แต่เมื่อได้ให้บริโภคธรรมโอสถของพระพุทธเจ้า ก็ย่อมสามารถที่จะทำให้บังเกิดความสงบระงับได้" .. "

"การปฏิบัติทางจิต" ๑๕ สิงหาคม ๒๕๐๕
พระสาสนโสภณ (สมเด็จพระญาณสังวรฯ)