"วิปัสสนาปัญญา ปัญญาขั้นสูง"

" .. "ภาวนามยปัญญา" ในบางสำนวน "เรียกว่าวิปัสสนาญาณ" เป็นปัญญาระดับสูงและเป็นปัญญาขั้นละเอียด "เป็นปัญญาต่อเนื่องกับสุตมยปัญญา จินตามยปัญญา" เมื่อปัญญาทั้งสองได้รู้เห็นตามหลักความเป็นจริงเป็นฐานรองรับไว้แล้ว จะมีความรู้เห็นแจ่มแจ้งมากขึ้น "เรียกว่า วิปัสสนา"

เป็นปัญญาที่ทำให้เกิดความรู้เห็นในสัจธรรมได้อย่างชัดเจน "ที่เรียกว่า โยนิโสมนสิการ พิจารณาในสัจธรรมที่มีความจริงอย่างไรก็มีความแยบคาย" ใจจึงเกิดความหายสงสัยในสัจธรรมนั้น ๆ ใจที่เคยหลงใหลในสิ่งใดใจก็ปล่อยวางจากความยึดถือในสิ่งนั้น "ถ้าเป็นไปในลักษณะนี้จึงเรียกว่า ภาวนามยปัญญา" ที่รู้แจ้งเห็นจริง

"เปรียบได้กับคนที่ไปหาปลาในหนองน้ำ" ใช้มือคว้าหาเรื่อย ๆ เพื่อจะได้ปลามาทำเป็นอาหาร "ในขณะนั้นมือได้คว้าไปจับคองูเห่า กำไว้ให้แน่น เกิดความรู้สึกในขณะนั้นว่าเป็นปลาจริง ๆ" ยังคิดต่อไปว่าจะเอาปลาไปทำอาหารอย่างไรจึงจะอร่อย การสัมผัสด้วยมือเพียงเท่านี้การตัดสินใจย่อมผิดได้ "เมื่อกำคองูขึ้นมาให้พ้นจากน้ำ แล้วเห็นว่าเป็นงู ความรู้สึกว่าเป็นปลาก็หายไปขณะนั้น" นี้ฉันใด

"ความรู้ว่าสิ่งนั้นเป็นของของเรา สิ่งนี้เป็นตัวตนเรา" ความเข้าใจผิดอย่างนี้ ถ้าได้ยกขึ้นมาพิจารณาด้วยปัญญาให้รู้เห็นตามความเป็นจริงแล้ว "ใจจะเกิดความรู้เห็นที่ถูกต้องตามความเป็นจริงได้อย่างชัดเจน" ว่าธาตุทั้งสี่ คือ ดิน น้ำ ลม ไฟ ที่รวมกันเป็นรูป เรียกว่าตนนี้ "เพียงเป็นก้อนธาตุที่รวมกันอยู่เท่านั้น อีกไม่นานก้อนธาตุก้อนนี้ก็จะแตกสลายลงไปสู่ธาตุเดิม" เพราะก้อนธาตุนี้สังขารจิตที่มีความลุ่มหลงอยู่ ได้สร้างขึ้นมาเพื่ออาศัยอยู่ชั่วขณะหนึ่งเท่านั้น อีกไม่กี่วันก็ต้องแยกทางกันไป .. "

หลวงพ่อทูล ขิปฺปปญฺโญ 
https://sites.google.com/site/watpalan54/1/1-1