.
 "จิตนี้จะดีได้ด้วยการฝึก"

ผู้เขียน : "จิตที่ฝึกดีแล้ว จะไปอยู่ในสถานที่แห่งใด ที่แวดล้อมอย่างไรก็ไม่ถดถอย ไม่ตกลงต่ำและไม่เดือดร้อนอีกแล้ว ใช่ไหมครับ"

หลวงปู : "จิตของเราก็เป็นอย่างนี้แหละ มันดีได้ด้วยการฝึกกัน จะให้มันดีเองไม่ได้ มันต้องฝึก" การฝึกก็ต้องเป็นขั้นตอน ผู้ครองเรือนก็ต้อง ฝึกธรรมะที่เหมาะสมกับผู้ครองเรือน ผู้เป็นนักบวชก็ต้องฝึกกันไปให้ตรงธรรมของนักบวช จิตถึงจะเจริญได้ถึงดีได้

อุปมาเหมือนอย่าง "ไม้ที่มันเป็นต้นอยู่โดยลำพัง เราจะเอาทั้งต้นทั้งกิ่ง มาทำบ้านเรือนก็ไม่ไต้" มันต้องเอามาแปรรูปเสียก่อน ขับไล่ไม้ที่ไม่ต้องการออกไป เอาส่วนที่เกินไม่เรียบร้อยออกไป เอาแต่เนื้อของมันมาเลื่อยแปรรูปเป็นขนาด ต่าง ๆ ตามประโยชน์ที่ต้องการใช้สอย แล้วจึงเอามาประกอบเป็นบ้านเรือน มันจึงเกิดประโยชน์ถาวรไต้

คนเราก็เหมือนกัน ไม่ใช่สักแต่ว่าเกิดมาเป็นคนแล้วมันก็ต้องฝึกไป "จิตของคนเรามันจะดีหมดทุกคนไม่ได้" เพราะมันเกี่ยวกับ "ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ การฝึกตนมาแต่ก่อนและไม่ได้ฝึกตน" บางคนก็ได้เคยฝึกตนมาก่อนในอดีตชาติ พอมาชาตินี้พี้นฐานเดิมดีมา แต่ก็ยังดีไม่ได้มาก ยังต้องฝึกให้ดียิ่ง ๆ ขึ้นไป จนถึงที่สุด

"บางคนก็ไม่ได้ฝึกให้ดีมา" เกเรมาก่อน มาเกิดใหม่ก็เป็นคนเกเรอีก ก็มีอยู่ในสังคม หมู่มากก็มีทั้งคนดีคนชั่วนานาชนิด "ผู้ฉลาดก็ไปแสวงหาคบคนดี คนไม่ฉลาดก็ไปคบแต่คนชั่ว" แล้วก็ชั่วไปตามเขา "คนเราจะดีได้ ต้องมีศีลเป็นสำคัญ" เมื่อศีลดี จิตก็ดีตาม สมาธิก็ดี ก็เกิดปัญญาขึ้นตามลำดับ

"จิตของทารกที่แรกเกิดนั้นนะ เราเข้าใจว่าบริสุทธิ์" เพราะยังไม่มีกิเลสมาเกาะเกี่ยว "แต่แท้จริงแล้วลักษณะนิสัย ความดีของจิตเดิมนั้นได้ถูกฝังลึกอยู่ภายในจิต" ยังไม่แสดงออกมา "ถ้าจิตนั้นเคยฝึกกันมาก่อน ต่อมาเด็กนั้นก็ใฝ่ดีเองได้" ไม่ต้องสอนกันมาก ไม่ต้องเกลาต้องขัดกันมาก "แต่ถ้าไม่เคยได้รับการฝึกฝนมาเลย เป็นจิตที่มาจากที่ตํ่า ความฝังแน่นของกิเลสมีมาก ก็ชำระล้างยากสักหน่อย" ต้องฝึกหัดกันอีกนานกว่าจะได้ดี" .. "

"หลวงปู่เล่าเรื่อง"
หลวงปู่เหรียญ วรลาโภ