เรื่อง กุสลา ธมฺมา นั้นเป็นเครื่องเตือนจิตใจ
ของพี่น้องชาวไทยเราทั่วหน้ากัน
ได้พากันระลึกแล้วหรือยัง

กุสลา ธมฺมา คือหมายความว่า
ธรรมที่ยังบุคคลให้มีความเฉลียวฉลาด
อกุสลา ธมฺมา สิ่งที่ทำบุคคลให้โง่
ถ้าใครเจริญทาง อกุสลา ธมฺมา ก็โง่เข้าไปโดยลำดับ
โง่ไม่มีหยุดสิ้นสุดยุติลงได้ โง่ตั้งกัปตั้งกัลป์
กอบโกยเอาความทุกข์ไปจากความโง่ตั้งกัปตั้งกัลป์
ตลอดไปเรื่อยๆ
ถ้าผู้มี กุสลา ภายในใจ ระลึกถึงเรื่องความเป็นความตาย
ระลึกถึงบาปถึงบุญในหัวใจของเรา
พอที่จะได้เป็นข้อคิดต่างๆ บ้าง
ตามสายธรรมพระพุทธเจ้าทรงสั่งสอนมาเป็นเวลานาน
เราจะพอมีเครื่องยึดเครื่องเกาะในจิตใจของเรา


เวลานี้พวกเราทั้งหลายมีอะไรเป็นเครื่องเกาะเครื่องยึด
พิจารณาดูซิ โลกนี้กว้างขนาดไหน
โลกนี้มีกี่พันล้านมนุษย์ที่อยู่ร่วมกันนี้
ตลอดถึงสัตว์ ดินฟ้าอากาศ ต้นไม้ ภูเขา มีมากขนาดไหน
เป็นสาระอะไรบ้างสำหรับหัวใจเราที่จะเกาะจะยึดพอเป็นฝั่งเป็นฝา
ให้หลุดรอดพ้นจากภัยคือความทุกข์ทั้งหลายไปได้
มองแล้วมันไม่มี มันมีแต่ดินเป็นดิน น้ำเป็นน้ำ
ลมเป็นลม ไฟเป็นไฟ ตลอดต้นไม้ภูเขาดินฟ้าอากาศ
มันเป็นเรื่องของเขาโดยสมบูรณ์
เขาไม่มีส่วนได้ส่วนเสียอะไรจากพวกสัตว์ทั้งหลายเรานี้เลย
ส่วนที่มีส่วนได้ส่วนเสียจริงๆ ก็คือบาปคือบุญ
การทำดีทำชั่ว นี้แลเป็นตัวสำคัญมาก
ขอให้เอา กุสลา ความฉลาดจับเข้าไปในจุดนี้
ท่านทั้งหลายจะรู้เนื้อรู้ตัวว่าเราเกิดเป็นอะไร
เกิดเป็นมนุษย์หรือเกิดเป็นอะไร

มนุษย์นั้นตั้งชื่อให้เป็นเทวดาก็ได้
อยู่ในเรือนจำก็ไม่อดไม่อยาก ตั้งชื่อเทวดาก็ตั้งได้
แต่บาปกรรมที่เจ้าของทำลงไปนั้นมีเป็นธรรมชาติ
ที่เหนืออำนาจของทุกสิ่งทุกอย่าง
ไม่มีอันใดที่จะเหนืออำนาจกรรมไปได้เลย
ท่านจึงแสดงไว้เป็นพระบาลีว่า
นตฺถิ กมฺมสมํ พลํ
ไม่มีอานุภาพใดที่จะเหนืออานุภาพแห่งกรรมดีกรรมชั่ว
ของสัตว์ที่ทำไว้แล้วได้เลย
ใครจะทำดีทำชั่วขนาดไหน
กฎธรรมชาติคืออำนาจนี้จะต้องบีบบังคับอยู่ภายในนั้น
แล้วพาไปดีจนได้ไม่สงสัย พาไปชั่วได้ไม่สงสัย
ด้วยอำนาจแห่งกรรมดีกรรมชั่ว

:: หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน