"ความทุกข์ เกิดจากอะไร"

" .. ความทุกข์ไม่เกิดมาจากอะไร ไม่เกิดมาจากสถานที่บุคคล หรือรูป เสียง กลิ่น รส เครื่องสัมผัสใด ๆ ทั้งสิ้น ถ้าจิตไม่ไปยึดไปเหนี่ยว ไม่ไปนำอารมณ์นั้น ๆ มาเกี่ยวข้องวุ่นวายตัวเองหรือก่อกวนตนเอง นอกจากจิตนี้ไปยุ่งเท่านั้นเอง สิ่งทั้งหลายจึงเป็นเหมือนข้าศึก

ความจริงความคิดของตนเองเป็นข้าศึกต่อตัวต่างหาก ไม่ใช่รูปมาเป็นข้าศึก เสียง กลิ่น รส เครื่องสัมผัสมาเป็นข้าศึก แต่อารมณ์ของจิตที่คิดเรื่องรูป เรื่องเสียง เรื่องกลิ่น เรื่องรส เครื่องสัมผัส ซึ่งอยู่ที่ไหนก็ไม่ทราบ แต่อารมณ์นั้นเกิดขึ้นจากใจ รับทราบกันอยู่ที่ใจ แล้วก็เสวยอารมณ์ของตนอยู่กับความคิดนั้น ๆ ผลจึงเป็นความเดือดร้อนวุ่นวายขึ้นมา

มีเท่านี้การปฏิบัติ หลักใหญ่อยู่ตรงนี้จริง ๆ คิดถึงรูป จะเป็นรูปหญิงรูปชายก็ตาม ซึ่งเคยได้เห็นได้ยินผ่านมาแล้วไม่ทราบว่ารูปนั้นอยู่ที่ไหนในขณะที่คิด แต่เราก็เอาภาพที่เคยเห็นนั้นแหละ มาเป็นอารมณ์ของใจจึงเป็นเหมือนภาพนั้นคนนั้นอยู่กับเรา

ความจริงอารมณ์ต่างหากอยู่กับเรา เกิดขึ้นจากเรา อยู่กับเรา กวนจิตใจเราให้เดือดร้อน ไม่ใช่รูปนั้น ไม่ใช่เสียงนั้นแต่เป็นอารมณ์ที่เกิดขึ้นจากจิตใจ โดยไปยึดเอาสิ่งที่เคยได้เห็นได้ยินนั้น มาคิดมาปรุงทำให้ยุ่งเหยิงวุ่นวาย อยู่ตลอดเวลา .. "

หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน