พระอาจารย์เหรียญ วรลาโภ
วัดอรัญญบรรพต
อ.ศรีเชียงใหม่ จ.หนองคาย

...

เมื่อไปทรงแสดงธรรมแก่พวกชฎิล
เขาบูชาไฟ บูชาของร้อนเช่นนั้นแหละ
พระองค์ก็แต่งธรรมบรรยายเหล่านี้
ให้เข้ากันกับกรรมวิธีที่พวกนักบวชเหล่านั้น
บำเพ็ญกันอยู่อย่างนี้แหละอย่าง "อาทิตตปริยายสูตร"
สูตรว่าด้วยความร้อน ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ เป็นของร้อน
รูป เสียง กลิ่น รส เครื่องสัมผัส ธรรมารมณ์ต่างๆ
เป็นของร้อนอย่างนี้แหละ ร้อนเพราะอะไร?
ร้อนเพราะ "ราคัคคินา โทสัคคินา โมหัคคินา"

หมายความว่า ร้อนเพราะไฟ คือ ราคะ
ร้อนเพราะไฟ คือ โทสะ ร้อนเพราะไฟ คือ โมหะ
ร้อนเพราะความแก่ ความเจ็บ ความตาย ความโศกเศร้าเสียใจ
พิไรรำพันต่างๆหมู่นี้ล้วนแต่เป็นของร้อนทั้งนั้นเลย
มันก็ทำใจของคนเราให้เร่าร้อนแหละ
เมื่อได้เกิดความแปรปรวน
ของสังขารเหล่านี้ขึ้นมาก็ทำใจให้ร้อน

ไอ้ส่วน "ไฟภายนอก" นั้น ร้อนก็จริงอยู่หรอก
แต่ว่ามันร้อนไปไม่นานเหมือนอย่างไฟ คือ กิเลส
อันหมักหมมอยู่ในจิตใจของคนเรา
ไฟภายนอกนั้นเมื่อมันหมดเชื้อแล้วก็ดับไป

อัน "ไฟภายใน" คือ กิเลสก็เหมือนกัน
แต่ว่า ใจของคนเรานี่ซิ..ไม่ยอมดับเชื้อของกิเลสง่ายๆ
มันพอใจกับกิเลสอยู่ แต่ไฟภายนอกนั้น
เมื่อเชื้อมันหมดลงไปแล้วมันก็ดับไปเองมัน
อันนั้นไม่ต้องประโยคพยายามอะไรเลย

ไอ้ส่วนไฟคือ กิเลสอันเผาลนจิตใจของคนเราอยู่นี้นี่
จะปล่อยให้มันดับไปเองไม่มีทาง
จะอยู่ไปเรื่อยๆนี้ให้เชื้อมันหมดเองอย่างนี้ก็เป็นไปไม่ได้
ขอให้เข้าใจเนื้อในใจความอย่างนี้
มันต้องอาศัยการประโยคพยายามดับไฟเหล่านี้

...

ส่วนหนึ่งจากพระธรรมเทศนาหัวข้อ "ร้อนด้วยอะไร"