ทาน ในสังคหวัตถุ แปลว่าการให้ปัน คือแบ่งปันให้ ไม่ใช่ให้เฉยๆ การแบ่งให้ หรือปันให้
เรียกว่าให้ปัน การให้อย่างนี้ เป็นเครื่อง แสดงน้ำใจโอบอ้อมอารีเท่านั้น ไม่ใช่จะให้จนเราหมดเนื้อหมดตัว หรือให้จนเขาร่ำเขารวย ไม่ใช่อย่างนั้น วันนี้ที่บ้านเราแกงไก่หม้อหนึ่ง เสร็จแล้วก็เอาชามใบย่อมๆสักใบหนึ่ง มาตักแกง แบ่งให้บ้านใกล้เรือนเคียงสักสองทัพพีเท่านั้นเอง
อย่างนี้ เรียกว่าปันให้ ไม่ใช่ว่ายกไปให้เขาหมดทั้งหม้อ ให้เขาหมดแล้วเราจะกิน อะไร?
ที่บ้านเรามีน้ำอยู่สิบตุ่ม เรามีแขกมาที่บ้าน เราเอาแก้วตักมาให้แขกดื่ม สักแก้วหนึ่งนี่ก็ให้ปันเท่านี้ ท่านผู้ฟังก็คงจะเข้าใจวิธีการให้ปันตามนัย แห่งสังคหวัตถุแล้ว และก็คงจะรู้สึกว่าทาน ก็ไม่ใช่เรื่องน่าหนักใจอะไรนักหนา ไม่ถึงกับจะต้องคอยให้ถูกหวยเบอร์เสียก่อนจึงจะคิดทำ เรามีไม้จิ้มฟันอยู่ ๒ อัน แบ่งให้เพื่อนจิ้มสักอัน ก็เป็นการให้ปันเหมือนกัน
