อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ ตนแลเป็นที่พึ่งของตน

พุทธศาสนสุภาษิต
/ธรรมบท ขุทกนิกาย/

๏ พุทธสุภาษิต: อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ
คำอ่าน: อัด-ตา หิ อัด-ตะ-โน นา-โถ

คำแปล: ตนแลเป็นที่พึ่งของตน

คำอธิบาย:
• อตฺตา (Attā): ตน, ตัวตน, อัตตา
• หิ (Hi): แท้จริง, แน่นอน, ก็
• อตฺตโน (Attano): ของตน (รูปแสดงความเป็นเจ้าของของ "อตฺตา")
• นาโถ (Nātho): ที่พึ่ง, ผู้คุ้มครอง, ผู้ช่วยเหลือ, นาย

ดังนั้น เมื่อรวมกันแล้ว "อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ" จึงแปลโดยรวมว่า "ตนแลเป็นที่พึ่งของตน" หรือ "แท้จริงแล้ว ตนเองนั่นแหละคือที่พึ่งของตน"

ความหมายและสรุป:
พุทธสุภาษิตบทนี้เป็นหลักธรรมสำคัญที่เน้นย้ำถึง ความรับผิดชอบของแต่ละบุคคลในการดำเนินชีวิตและการพัฒนาตนเอง พระพุทธเจ้าทรงสอนว่า ไม่มีใครอื่นที่จะสามารถช่วยเหลือหรือทำให้เราหลุดพ้นจากความทุกข์ได้อย่างแท้จริง นอกเสียจากตัวเราเอง

ความหมายโดยละเอียดและข้อคิดที่ได้จากพุทธสุภาษิตบทนี้:

• ความสำคัญของการพึ่งตนเอง: เราไม่ควรหวังพึ่งพาผู้อื่นตลอดเวลา ไม่ว่าจะเป็นบุคคลภายนอก อำนาจเหนือธรรมชาติ หรือโชคชะตา การพึ่งพาตนเองหมายถึงการมีความเชื่อมั่นในศักยภาพของตนเอง การพยายามแก้ไขปัญหาด้วยสติปัญญาและความสามารถของตน

• ความรับผิดชอบต่อการกระทำของตน: ทุกการกระทำของเรา ไม่ว่าจะเป็นทางกาย วาจา หรือใจ ล้วนส่งผลต่อตัวเราเองทั้งสิ้น เราจึงต้องมีความรับผิดชอบต่อการกระทำเหล่านั้น และเรียนรู้ที่จะแก้ไขปรับปรุงตนเอง

• การพัฒนาตนเอง: การที่จะเป็นที่พึ่งของตนเองได้อย่างแท้จริง เราต้องหมั่นพัฒนาตนเองอยู่เสมอ ทั้งในด้านสติปัญญา คุณธรรม และความสามารถต่างๆ การศึกษา การฝึกฝน และการเจริญสติเป็นเครื่องมือสำคัญในการพัฒนาตนเอง

• การเอาชนะอุปสรรค: ในชีวิตย่อมต้องเผชิญกับอุปสรรคและความยากลำบากต่างๆ การพึ่งตนเองจะช่วยให้เรามีความเข้มแข็ง อดทน และสามารถก้าวข้ามอุปสรรคเหล่านั้นไปได้ด้วยตนเอง

• การบรรลุความหลุดพ้น: ในทางธรรม การพึ่งตนเองเป็นหนทางสำคัญสู่การบรรลุความหลุดพ้นจากความทุกข์ ไม่มีใครสามารถทำให้เราบรรลุธรรมได้ เราต้องปฏิบัติธรรม เจริญสติ และเพียรพยายามด้วยตนเอง

สรุปได้ว่า: พุทธสุภาษิต "อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ" สอนให้เราตระหนักถึงความสำคัญของการพึ่งตนเอง ความรับผิดชอบต่อตนเอง และการพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง การพึ่งพาตนเองอย่างแท้จริงจะนำมาซึ่งความเข้มแข็ง ความมั่นคง และเป็นรากฐานสำคัญในการดำเนินชีวิตอย่างมีสติปัญญาและบรรลุเป้าหมายที่ตั้งไว้ รวมถึงเป้าหมายสูงสุดคือการหลุดพ้นจากความทุกข์ ๛