อมิตฺตวสมเนฺวติ ปจฺฉา จ อนุตปฺปติ ผู้เป็นไปตามอำนาจของอมิตร ย่อมร้อนรุ่ม ณ ภายหลัง

พุทธศาสนสุภาษิต
/ทุกนิบาตชาดก/


๏ อมิตฺตวสมเนฺวติ ปจฺฉา จ อนุตปฺปติ
________________________________________
คำอ่าน
อะ-มิด-ตะ-วะ-สะ-มะ-เนฺว-ติ ปัด-ฉา จะ อะ-นุ-ตับ-ปะ-ติ

อธิบาย
พุทธศาสนสุภาษิตบทนี้กล่าวถึงผลของการตกอยู่ใต้อำนาจของศัตรู หรือผู้ที่คิดร้าย โดยแยกพิจารณาเป็นส่วนๆ ดังนี้:
• อมิตฺตวสมเนฺวติ: แปลว่า "ผู้เป็นไปตามอำนาจของอมิตร" หรือ "ผู้ตกอยู่ใต้อำนาจของศัตรู" คำว่า อมิตร หมายถึง ศัตรู ผู้ไม่หวังดี หรือผู้ที่มุ่งร้าย ส่วน วสมเนฺวติ หมายถึง การตามไปซึ่งอำนาจ การตกอยู่ภายใต้อำนาจ นั่นคือ การที่บุคคลคนหนึ่งกระทำสิ่งต่างๆ ตามความต้องการ การบงการ หรืออิทธิพลของศัตรู หรือผู้ที่คิดร้ายต่อตนเอง ไม่ว่าจะด้วยความจำใจ ไม่รู้เท่าทัน หรือเพราะความหลงผิด
• ปจฺฉา จ อนุตปฺปติ: แปลว่า "ย่อมร้อนรุ่ม ณ ภายหลัง" หรือ "ย่อมเดือดร้อนใจในภายหลัง" คำว่า ปจฺฉา หมายถึง ภายหลัง หรือต่อมา และ อนุตปฺปติ หมายถึง ย่อมร้อนรุ่ม ย่อมเดือดร้อนใจ ย่อมเสียใจ ย่อมสำนึกผิด นี่คือผลลัพธ์ที่จะตามมาหลังจากที่ได้กระทำตามอำนาจของศัตรูไปแล้ว ความร้อนรุ่มใจนี้อาจเกิดจากความเสียหายที่เกิดขึ้น การสูญเสียสิ่งต่างๆ ความอับอาย หรือความรู้สึกผิดในใจที่ทำให้ตนเองต้องตกอยู่ในสถานการณ์ที่ไม่ดี

ดังนั้น พุทธสุภาษิตบทนี้จึงสอนว่า ผู้ใดที่ยอมตกอยู่ภายใต้อำนาจของศัตรู หรือยอมทำตามคำชักนำของผู้ไม่หวังดี ย่อมจะต้องประสบกับความเดือดร้อนใจ เสียใจ หรือความทุกข์ระทมในภายหลังอย่างแน่นอน

สรุป
พุทธสุภาษิต "อมิตฺตวสมเนฺวติ ปจฺฉา จ อนุตปฺปติ" ชี้ให้เห็นถึงภัยอันตรายของการหลงเชื่อหรือตกอยู่ใต้อิทธิพลของศัตรูหรือผู้ที่คิดร้าย หากเราไม่พิจารณาให้รอบคอบและยอมทำตามคำชักนำหรือการบงการของคนเหล่านี้ ผลที่ตามมาก็คือความเดือดร้อน ความเสียใจ และความทุกข์ใจในภายหลังอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ สุภาษิตนี้จึงเตือนให้เรามีสติ ปัญญา และวิจารณญาณในการคบหาบุคคล และไม่ยอมให้ตนเองตกอยู่ในฐานะที่ต้องเป็นเครื่องมือหรือต้องยอมทำตามคำสั่งของผู้ที่มุ่งร้ายต่อเรา เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดความเดือดร้อนแก่ตนเองในอนาคต ๛