สนฺตุฏฺฐี ปรมํ ธนํ
สันโดษ (คือความพอใจ) ชื่อว่าเป็นทรัพย์อย่างยอด

พุทธศาสนสุภาษิต
/ธรรมบท ขุทกนิกาย/

๏ พุทธสุภาษิต: สนฺตุฏฺฐี ปรมํ ธนํ
คำอ่าน: สัน-ตุฏ-ฐี ปะ-ระ-มัง ธะ-นัง
คำแปล: สันโดษ (คือความพอใจ) ชื่อว่าเป็นทรัพย์อย่างยอด

คำอธิบาย:

พุทธสุภาษิตบทนี้เป็นคำสอนที่สำคัญในพระพุทธศาสนา มุ่งเน้นไปที่ "สันโดษ" ซึ่งหมายถึง ความยินดี ความพอใจในสิ่งที่ตนมีอยู่ ในปัจจัยสี่ที่ตนได้รับมาโดยชอบธรรม และไม่โลภอยากได้ในสิ่งที่ยังไม่มีหรือไม่ใช่ของตน สันโดษไม่ได้หมายถึงการอยู่อย่างเกียจคร้าน ไม่ขวนขวาย แต่เป็นการรู้จักประมาณตน รู้จักพอดี และมีความสุขกับสิ่งที่มี

"ปรมํ ธนํ" แปลว่า ทรัพย์อย่างยอดเยี่ยม ทรัพย์อันประเสริฐ หรือทรัพย์ที่สูงสุด ในทางพระพุทธศาสนา ทรัพย์ไม่ได้หมายถึงเพียงแค่เงินทองหรือวัตถุสิ่งของภายนอกเท่านั้น แต่ยังรวมถึงคุณธรรม ความดีงาม และความสุขทางใจด้วย สันโดษถูกยกย่องให้เป็นทรัพย์อย่างยอดเยี่ยม เพราะเป็นบ่อเกิดแห่งความสุขที่แท้จริงและยั่งยืน

ความหมายโดยละเอียด:

• สันโดษคือทรัพย์ที่แท้จริง: ทรัพย์สมบัติภายนอกนั้นไม่เที่ยงแท้ เปลี่ยนแปลงได้ และไม่สามารถนำความสุขที่แท้จริงมาให้ได้เสมอไป ในทางตรงกันข้าม สันโดษเป็นทรัพย์ภายในจิตใจที่เมื่อเกิดขึ้นแล้ว จะนำมาซึ่งความสงบ ความสุข และความพึงพอใจอย่างแท้จริง แม้จะมีทรัพย์ภายนอกน้อยก็ตาม
สันโดษนำมาซึ่งความสุขที่ยั่งยืน: ความสุขที่เกิดจากวัตถุภายนอกมักเป็นเพียงชั่วคราว เมื่อได้มาแล้วก็อาจเบื่อหน่าย หรือต้องแสวงหาสิ่งใหม่ๆ มาเติมเต็มอยู่เสมอ แต่ความสุขที่เกิดจากสันโดษนั้นเป็นความสุขที่เกิดขึ้นจากภายในจิตใจ เป็นความสุขที่ไม่ต้องขึ้นอยู่กับสิ่งภายนอก จึงเป็นความสุขที่มั่นคงและยั่งยืนกว่า

• สันโดษช่วยลดความทุกข์: ความโลภ ความอยากได้ไม่สิ้นสุด เป็นบ่อเกิดแห่งความทุกข์ ความกระวนกระวายใจ สันโดษช่วยตัดวงจรของความอยาก ทำให้จิตใจสงบ ไม่ต้องดิ้นรนแสวงหาอย่างไม่มีที่สิ้นสุด เมื่อพอใจในสิ่งที่ตนมี ก็จะลดความทุกข์และความเครียดลงได้
สันโดษเป็นพื้นฐานของการพัฒนาตนเอง: เมื่อมีความพอใจในระดับหนึ่งแล้ว จิตใจก็จะไม่วุ่นวายกับการแสวงหาวัตถุมากเกินไป ทำให้มีเวลาและพลังใจที่จะพัฒนาตนเองในด้านอื่นๆ เช่น การศึกษา การปฏิบัติธรรม หรือการทำประโยชน์เพื่อผู้อื่น

สรุป:
พุทธสุภาษิต "สนฺตุฏฺฐี ปรมํ ธนํ" สอนให้เราเห็นคุณค่าของความพอใจในสิ่งที่ตนมีอยู่ สันโดษเป็นทรัพย์ที่ประเสริฐสุด เพราะเป็นบ่อเกิดแห่งความสุขที่แท้จริงและยั่งยืน ช่วยลดความทุกข์ และเป็นพื้นฐานของการพัฒนาตนเอง การฝึกฝนตนเองให้เป็นคนมีสันโดษจึงเป็นหนทางสำคัญในการดำเนินชีวิตให้มีความสุขและสงบได้ แม้ในสถานการณ์ต่างๆ ที่อาจไม่เป็นไปตามความปรารถนาก็ตาม ๛