นตฺถิ ตณฺหาสมา นที
แม่น้ำเสมอด้วยตัณหาไม่มี


พุทธศาสนสุภาษิต
/ธรรมบท ขุทกนิกาย/


...
ภาษิต "นตฺถิ ตณฺหาสมา นที" เป็นภาษาบาลี มีความหมายว่า "แม่น้ำเสมอด้วยตัณหาไม่มี" หรืออีกนัยหนึ่งคือ "ไม่มีอะไรที่จะไหลแรงและไม่มีวันเต็มได้เท่ากับตัณหา"

คำว่า "ตัณหา" ในที่นี้หมายถึง ความอยาก ความปรารถนา ความทะยานอยาก ซึ่งเป็นอารมณ์ด้านลบที่สามารถนำไปสู่ความทุกข์ต่างๆ ได้มากมาย

ภาษิตนี้สอนให้รู้ว่า ตัณหาเป็นสิ่งที่อันตรายและควรหลีกเลี่ยง เพราะสามารถทำให้เราไม่มีความสุขและไม่รู้จักพอ

เหตุผลที่แม่น้ำเสมอด้วยตัณหาไม่มี
แม่น้ำมีวันเต็ม: แม่น้ำต่างๆ แม้จะมีปริมาณน้ำมากมาย แต่ก็ยังมีวันที่จะเต็มฝั่ง หรือเหือดแห้งไปในบางฤดูกาล

ตัณหาไม่มีวันเต็ม: ตัณหาเป็นเหมือนไฟที่ไม่มีวันดับ ยิ่งเติมเชื้อก็ยิ่งลุกโหมกระพือ ไม่มีที่สิ้นสุด เมื่อคนเรามีความอยากในสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ก็มักจะอยากได้มากขึ้นไปอีกเรื่อยๆ ไม่มีคำว่าพอ

ตัณหาพัดพาไปสู่ความทุกข์: ตัณหาเป็นเหมือนกระแสน้ำที่พัดพาเราไปสู่ความทุกข์ เพราะเมื่อเราไม่สามารถเติมเต็มความอยากของเราได้ เราก็จะเกิดความผิดหวัง ความเสียใจ และความทุกข์ทรมาน

คำแนะนำ
ควรฝึกตนให้รู้จักพอ: การรู้จักพอ คือการรู้จักประมาณตน ไม่โลภ ไม่เห็นแก่ตัว และรู้จักพอใจในสิ่งที่ตนมี
ควรพิจารณาโทษของตัณหา: การพิจารณาโทษของตัณหา จะช่วยให้เราเห็นถึงความร้ายกาจของตัณหา และทำให้เราอยากที่จะลดละตัณหา
ควรเจริญสติ: การเจริญสติ คือการฝึกจิตให้รู้เท่าทันอารมณ์และความคิดที่เกิดขึ้น ซึ่งจะช่วยให้เราไม่ถูกตัณหาครอบงำ

สรุป
ภาษิต "นตฺถิ ตณฺหาสมา นที" สอนให้เราเห็นถึงความร้ายกาจของตัณหา และให้เราพยายามลดละตัณหา เพื่อที่จะได้มีความสุขและไม่ทุกข์ทรมาน
.