อตฺตา หิ กิร ทุทฺทโม ได้ยินว่าตนแลฝึกได้ยาก

พุทธศาสนสุภาษิต
/ธรรมบท ขุทกนิกาย/

๏ พุทธสุภาษิต: อตฺตา หิ กิร ทุทฺทโม
คำอ่าน: อัด-ตา หิ กิ-ระ ทุด-ทะ-โม

คำแปล: ได้ยินว่าตนแลฝึกได้ยาก

คำอธิบาย:

• อตฺตา (Attā): ตน, ตัวตน, อัตตา
• หิ (Hi): แท้จริง, แน่นอน, ก็
• กิร (Kira): ได้ยินว่า, เล่าว่า (เป็นคำแสดงความไม่แน่ใจเล็กน้อย หรือเป็นการกล่าวตามที่ได้ยินมา)
• ทุทฺทโม (Duddamo): ฝึกได้ยาก, ทรมานได้ยาก, ควบคุมได้ยาก (มาจาก ทุ - ยาก + ทม - ฝึก, ทรมาน)

ดังนั้น เมื่อรวมกันแล้ว "อตฺตา หิ กิร ทุทฺทโม" จึงแปลโดยรวมว่า "ได้ยินว่าตนแลฝึกได้ยาก" หรือ "เขาว่ากันว่าตนนั้นฝึกได้ยากจริงๆ"

ความหมายและสรุป:

พุทธสุภาษิตบทนี้ชี้ให้เห็นถึงความจริงอันลึกซึ้งเกี่ยวกับธรรมชาติของมนุษย์ นั่นคือ การควบคุมและฝึกฝนตนเองเป็นสิ่งที่ยากยิ่ง

เหตุผลที่การฝึกตนเองเป็นเรื่องยากมีหลายประการ เช่น:

• กิเลส ตัณหา: ธรรมชาติของมนุษย์มักถูกครอบงำด้วยกิเลส (ความโลภ ความโกรธ ความหลง) และตัณหา (ความอยาก) ซึ่งเป็นแรงผลักดันให้กระทำในสิ่งที่อาจไม่ถูกต้องหรือไม่เป็นประโยชน์ การเอาชนะและควบคุมกิเลสและตัณหาเหล่านี้จึงเป็นงานที่ท้าทาย
ความเคยชิน: เรามักจะคุ้นเคยกับความคิด ความรู้สึก และพฤติกรรมเดิมๆ การเปลี่ยนแปลงหรือละทิ้งความเคยชินเหล่านี้ต้องอาศัยความอดทนและความพยายามอย่างมาก

• ทิฏฐิ มานะ: การยึดมั่นในความคิดเห็นของตนเอง (ทิฏฐิ) และความถือตัว (มานะ) ทำให้ยากที่จะยอมรับฟังผู้อื่นหรือเปลี่ยนแปลงความเชื่อของตนเอง

• ความประมาท: การขาดสติ การไม่ตระหนักถึงโทษภัยของกิเลส หรือการมองข้ามความสำคัญของการฝึกตนเอง ก็เป็นอุปสรรคสำคัญ

สรุปได้ว่า:
• พุทธสุภาษิต "อตฺตา หิ กิร ทุทฺทโม" เตือนสติให้เราตระหนักว่า การฝึกฝนตนเองให้เป็นคนดี มีคุณธรรม และหลุดพ้นจากความทุกข์นั้นไม่ใช่เรื่องง่าย ต้องอาศัยความเพียรพยายาม สติ และปัญญาอย่างยิ่ง การยอมรับความจริงข้อนี้เป็นก้าวแรกที่สำคัญในการเริ่มต้นการฝึกตนเองอย่างจริงจัง เพื่อให้สามารถควบคุมจิตใจ พัฒนาตนเองไปในทางที่ดี และบรรลุเป้าหมายสูงสุดในชีวิตได้ ๛