นตฺถิ ฌานํ อปญฺญสฺส
ความพินิจย่อมไม่มีแก่คนหาปัญญามิได้


พุทธศาสนสุภาษิต
/ธรรมบท ขุทกนิกาย/

...
ภาษิต "นตฺถิ ฌานํ อปญฺญสฺส" เป็นภาษาบาลี มีความหมายว่า "ความเพ่งพินิจย่อมไม่มีแก่คนหาปัญญามิได้" หรืออีกนัยหนึ่งคือ "ผู้ที่ไม่มีปัญญา ย่อมไม่อาจเข้าถึงฌาน"

คำว่า "ฌาน" ในที่นี้หมายถึง การเพ่งพินิจ การทำจิตให้สงบ ซึ่งเป็นบาทฐานสำคัญในการเจริญปัญญา

ภาษิตนี้สอนให้รู้ว่า ปัญญาและฌานมีความสัมพันธ์กันอย่างใกล้ชิด ปัญญาเป็นปัจจัยสำคัญในการเข้าถึงฌาน และฌานก็เป็นปัจจัยสำคัญในการเจริญปัญญา

เหตุผลที่ความเพ่งพินิจไม่มีแก่คนหาปัญญามิได้
ปัญญาเป็นเครื่องนำทาง: ปัญญาช่วยให้เราเข้าใจโลกและชีวิตตามความเป็นจริง ทำให้เรามองเห็นถึงความไม่เที่ยง ความทุกข์ และความไม่มีตัวตน ซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญในการเข้าถึงฌาน

ปัญญาช่วยในการพิจารณา: การเข้าฌานต้องอาศัยการพิจารณาธรรมะ ซึ่งต้องใช้ปัญญาในการวิเคราะห์และแยกแยะ
ปัญญาช่วยในการละวาง: การเข้าฌานเป็นการละวางกิเลส ซึ่งต้องใช้ปัญญาในการพิจารณาถึงโทษของกิเลส และเห็นถึงความสงบสุขที่เกิดจากการละวาง

คำแนะนำ
ควรศึกษาและปฏิบัติธรรม: การศึกษาและปฏิบัติธรรม จะช่วยให้เราพัฒนาปัญญาและสามารถเข้าถึงฌานได้
ควรเจริญสติ: การเจริญสติ จะช่วยให้เรามีสติในการพิจารณาสิ่งต่างๆ และเป็นพื้นฐานสำคัญในการเจริญปัญญาและฌาน
ควรทำความเข้าใจในไตรลักษณ์: การทำความเข้าใจในไตรลักษณ์ คือ ความไม่เที่ยง ความทุกข์ และความไม่มีตัวตน จะช่วยให้เราเข้าใจโลกและชีวิตตามความเป็นจริง และเป็นพื้นฐานสำคัญในการเข้าถึงฌาน

สรุป
ภาษิต "นตฺถิ ฌานํ อปญฺญสฺส" สอนให้เราเห็นความสำคัญของปัญญาในการเข้าถึงฌาน และให้เราหมั่นศึกษาและปฏิบัติธรรม เพื่อพัฒนาปัญญาและเข้าถึงความสงบที่แท้จริง
.