ทุกฺขํ เสติ ปราชิโต

ผู้แพ้ย่อมอยู่เป็นทุกข์


พุทธศาสนสุภาษิต
/ธรรมบท ขุทกนิกาย/


...................................
"ทุกฺขํ เสติ ปราชิโต" เป็นภาษิตบาลีที่มีความหมายว่า "ผู้แพ้ย่อมอยู่เป็นทุกข์" เป็นส่วนหนึ่งของคาถาในพระธรรมบท ขุททกนิกาย หมวดสุขวรรคที่ ๑๕

คำแปลและคำอธิบาย

ทุกฺขํ (ทุกขัง): แปลว่า ทุกข์, ความลำบาก, ความไม่สบาย
เสติ (เสติ): แปลว่า ย่อมอยู่, ย่อมนอน, ย่อมเป็นอยู่
ปราชิโต (ปราชิโต): แปลว่า ผู้แพ้, ผู้ที่พ่ายแพ้
ความหมายโดยรวม

ภาษิตนี้ชี้ให้เห็นถึงผลของการพ่ายแพ้ ที่นำมาซึ่งความทุกข์ ความไม่สบายใจ และความไม่สงบ การพ่ายแพ้ในที่นี้ ไม่ได้จำกัดอยู่แค่การแข่งขัน การต่อสู้ หรือสงคราม แต่ยังรวมถึงการพ่ายแพ้ต่อกิเลส ตัณหา และความอยากต่างๆ ในใจตนเองด้วย

ความหมายโดยนัย

ผู้แพ้: หมายถึง ผู้ที่พ่ายแพ้ต่อศัตรูในการรบ หรือพ่ายแพ้ในการแข่งขันต่างๆ หรือผู้ที่พ่ายแพ้ต่อกิเลส ตัณหา และความอยากในใจตนเอง
ย่อมอยู่เป็นทุกข์: หมายถึง ผู้ที่พ่ายแพ้ ย่อมต้องประสบกับความทุกข์ ความไม่สบายใจ ความเศร้าโศก ความเสียใจ ความคับแค้นใจ และความไม่สงบต่างๆ

เหตุผลที่ผู้แพ้เป็นทุกข์

ความสูญเสีย: ผู้แพ้มักจะสูญเสียสิ่งที่รัก สิ่งที่ปรารถนา หรือสิ่งที่ตนเองมีอยู่
ความผิดหวัง: ผู้แพ้มักจะผิดหวังในผลลัพธ์ที่ไม่เป็นไปตามที่ตนเองต้องการ
ความอับอาย: ผู้แพ้มักจะรู้สึกอับอาย เสียใจ และไม่พอใจในตนเอง
ความกังวล: ผู้แพ้มักจะกังวลถึงอนาคตที่ไม่แน่นอน และกลัวว่าจะต้องเผชิญกับความพ่ายแพ้ซ้ำอีก
ความผูกพยาบาท: ผู้แพ้มักจะผูกพยาบาทผู้ที่ตนเองพ่ายแพ้ และคิดที่จะแก้แค้น

หลักธรรมที่เกี่ยวข้อง

ภาษิตนี้เกี่ยวข้องกับหลักธรรมคำสอนในพระพุทธศาสนาหลายประการ ได้แก่

กรรม (การกระทำ): การกระทำทุกอย่างย่อมมีผลตามมาเสมอ การพ่ายแพ้ก็เป็นผลมาจากการกระทำที่ไม่ดี หรือการกระทำที่ไม่ถูกต้อง
วิบาก (ผลของการกระทำ): ผลของการกระทำที่ทำไว้แล้ว ย่อมส่งผลในภายหลัง การพ่ายแพ้ก็เป็นวิบากอย่างหนึ่งที่เกิดจากการกระทำในอดีต
ความไม่เที่ยง: ทุกสิ่งทุกอย่างในโลกนี้ย่อมมีการเปลี่ยนแปลง ไม่แน่นอน การพ่ายแพ้และการชนะก็เป็นสิ่งที่ไม่แน่นอน

ความสำคัญ

ภาษิต "ทุกฺขํ เสติ ปราชิโต" เป็นเครื่องเตือนใจให้เราตระหนักถึงผลของการพ่ายแพ้ และให้เราพยายามทำความดี ละเว้นความชั่ว เพื่อที่จะได้ไม่ต้องประสบกับความทุกข์จากการพ่ายแพ้

ข้อคิด

การพ่ายแพ้ไม่ใช่จุดจบของชีวิต เราสามารถเรียนรู้จากความผิดพลาด และพัฒนาตนเองให้ดีขึ้นได้
การเอาชนะตนเองเป็นสิ่งสำคัญกว่าการเอาชนะผู้อื่น การพ่ายแพ้ตนเองต่างหากคือความทุกข์ที่แท้จริง
การไม่ผูกพยาบาทผู้ที่ทำให้เราพ่ายแพ้ จะช่วยให้เราเป็นสุขและไม่จมอยู่กับความทุกข์

สรุป

ภาษิต "ทุกฺขํ เสติ ปราชิโต" เป็นหลักธรรมคำสอนที่ทรงคุณค่า ที่เตือนให้เราพยายามทำความดี ละเว้นความชั่ว เพื่อที่จะได้ไม่ต้องประสบกับความทุกข์จากการพ่ายแพ้ และให้เรามีความเมตตาต่อผู้ที่พ่ายแพ้ เพื่อที่จะได้อยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข
.