ทนฺโต เสฏฺโฐ มนุสฺเสสุ

ในมนุษย์ทั้งหลาย ชนผู้ฝึกแล้วเป็นผู้ประเสริฐ

พุทธศาสนสุภาษิต
/ธรรมบท ขุทกนิกาย/


...................................
"ทนฺโต เสฏฺโฐ มนุสฺเสสุ" เป็นภาษิตบาลีที่มีความหมายว่า "ในมนุษย์ทั้งหลาย ชนผู้ฝึกแล้วเป็นผู้ประเสริฐ" เป็นส่วนหนึ่งของคาถาในพระธรรมบท ซึ่งเป็นคัมภีร์สำคัญในพระพุทธศาสนา

คำแปลและคำอธิบาย

ทนฺโต (ทันโต): แปลว่า ฝึกแล้ว, ฝึกฝนแล้ว, ได้รับการฝึกฝนมาแล้ว
เสฏฺโฐ (เสฏฺโฐ): แปลว่า ประเสริฐ, ดีที่สุด, สูงสุด
มนุสฺเสสุ (มนุสฺเสสุ): แปลว่า ในมนุษย์ทั้งหลาย, ในหมู่มนุษย์

ความหมายโดยรวม

ภาษิตนี้ยกย่องผู้ที่ผ่านการฝึกฝนตนเอง ว่าเป็นผู้ที่ประเสริฐที่สุดในหมู่มนุษย์ การฝึกฝนในที่นี้ หมายถึงการฝึกฝนทั้งทางกาย วาจา และใจ ให้เป็นไปในทางที่ถูกต้อง ดีงาม ตามหลักธรรมคำสอนในพระพุทธศาสนา

ความหมายโดยนัย

• ชนผู้ฝึกแล้ว: หมายถึง ผู้ที่ได้ฝึกฝนตนเองให้มีคุณธรรม จริยธรรม และปัญญา เป็นผู้ที่พัฒนาตนเองให้ดีขึ้นอยู่เสมอ
• เป็นผู้ประเสริฐ: หมายถึง ผู้ที่เป็นแบบอย่างที่ดีงามแก่ผู้อื่น เป็นผู้ที่น่าเคารพยกย่อง เป็นผู้ที่สามารถนำพาตนเองและผู้อื่นไปสู่ความสุขและความเจริญได้

เหตุผลที่ผู้ฝึกตนจึงประเสริฐ

• เป็นผู้มีศีล: การฝึกฝนตนเอง ทำให้เป็นผู้มีศีล คือละเว้นจากความชั่ว ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
• เป็นผู้มีสมาธิ: การฝึกฝนตนเอง ทำให้เป็นผู้มีสมาธิ คือจิตใจที่สงบ มั่นคง ไม่ฟุ้งซ่าน
• เป็นผู้มีปัญญา: การฝึกฝนตนเอง ทำให้เป็นผู้มีปัญญา คือความรู้ความเข้าใจในหลักธรรมคำสอน และสามารถนำมาประยุกต์ใช้ในการดำเนินชีวิตได้อย่างถูกต้อง
• เป็นผู้มีคุณธรรม: การฝึกฝนตนเอง ทำให้เป็นผู้มีคุณธรรม เช่น ความเมตตา ความกรุณา ความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่
• เป็นผู้ที่พึ่งตนเองได้: การฝึกฝนตนเอง ทำให้เป็นผู้ที่สามารถพึ่งตนเองได้ ไม่ต้องพึ่งพาผู้อื่น

หลักธรรมที่เกี่ยวข้อง

ภาษิตนี้เกี่ยวข้องกับหลักธรรมคำสอนในพระพุทธศาสนาหลายประการ ได้แก่

• ไตรสิกขา: การฝึกฝนตนเองในศีล สมาธิ และปัญญา
• มรรคมีองค์ 8: หนทางแห่งการปฏิบัติธรรม เพื่อนำไปสู่การดับทุกข์
• พรหมวิหาร 4: คุณธรรมที่ควรมีในใจ คือ เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา

ความสำคัญ

ภาษิต "ทนฺโต เสฏฺโฐ มนุสฺเสสุ" เป็นเครื่องเตือนใจให้เราเห็นความสำคัญของการฝึกฝนตนเอง และให้เราพยายามพัฒนาตนเองให้ดีขึ้นอยู่เสมอ การฝึกฝนตนเอง ไม่เพียงแต่จะนำมาซึ่งความสุขและความเจริญแก่ตนเอง แต่ยังเป็นประโยชน์แก่สังคมส่วนรวมอีกด้วย

ข้อคิด

การฝึกฝนตนเองเป็นกระบวนการที่ต้องใช้ความอดทน ความพยายาม และความสม่ำเสมอ
การฝึกฝนตนเองเป็นสิ่งที่ไม่มีที่สิ้นสุด เราสามารถพัฒนาตนเองให้ดีขึ้นได้อยู่เสมอ
การฝึกฝนตนเองเป็นหน้าที่ของทุกคน ไม่ว่าจะเป็นเด็ก ผู้ใหญ่ หรือคนชรา

สรุป

ภาษิต "ทนฺโต เสฏฺโฐ มนุสฺเสสุ" เป็นหลักธรรมคำสอนที่ทรงคุณค่า ที่เตือนให้เราเห็นความสำคัญของการฝึกฝนตนเอง และให้เราพยายามพัฒนาตนเองให้ดีขึ้นอยู่เสมอ การฝึกฝนตนเอง จะนำมาซึ่งความสุข ความเจริญ และความเป็นผู้ประเสริฐในหมู่มนุษย์
.