"ลักษณะของจิต"

" .. "จิตอยู่ที่ไหน" ก็ตอบได้อย่างง่าย ๆ ว่า "อยู่ที่ความคิด" ใครต้องการจะจับจิต หรือจะดูจิตก็ให้จับความคิดดู ความคิดของตน "ลักษณะของจิตทั่วไป คือ ดิ้นรน กวัดแกว่ง รักษายาก ห้ามยาก" ลักษณะดังกล่าวจะมองเห็นได้ชัดในขณะที่ปฏิบัติอบรมจิต คือทำจิตให้เป็นสมาธิ

เช่น "ให้กำหนดลมหายใจเข้า-ออก" ทำความรู้อยู่ที่ลมหายใจ จิตจะดิ้นรนเหมือนอย่างปลาที่เขาจับจากแม่น้ำซัดไปบนบกดิ้นอยู่ "คือจิตจะไม่ยอมสงบง่าย ๆ จะดิ้นรนไปจากสมาธิ" คือทิ้งอารมณ์ของสมาธิ คิดไปถึงเรื่องต่าง ๆ จิตผูกพันอยู่

"เมื่อปฏิบัติอบรมปัญญาในไตรลักษณ์" คืออบรมปัญญาให้เป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา "จิตก็ยิ่งจะดิ้นรน ไม่ยอมพิจารณาให้เกิดปัญญาเห็นธรรมะ" เหมือนปลาที่ดิ้นพราดอยู่บนบก .. "

"๑๐๑ ญาณทรรศน์"
สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณสังงวร