"กรรมทางใจ เห็นได้ด้วยตนเอง"

" .. อันการทำกรรมนั้น "ทุกคนต้องทำอยู่แล้วเป็นประจำ" ไม่มีผู้ใดจะอยู่โดยไม่ทำกรรม "ถ้าไม่ทำกรรมดีก็ทำกรรมชั่ว ถ้าไม่ทำกรรมชั่วก็ทำกรรมดี" มีบ้างแต่น้อยมากที่จะทำกลาง ๆ คือไม่ดีและไม่ชั่ว

"แต่กรรมทางใจนั้นแลเห็นกันไม่ได้ นอกจากตัวเอง" กรรมทางกาย ทางวาจานั้น ที่ผู้อื่นอาจเห็นด้วยได้ อย่างไรก็ตาม กรรมทางกาย ทางวาจา ทำให้ประมาณได้ว่า "กรรมทางใจ" ของผู้นั้นเป็นอย่างไร

เพราะเชื่อกันแล้วว่า "คนเรานั้นใจเป็นอย่างไร ก็จะแสดงออกทางกาย ทางวาจาอย่างนั้น" ดังที่พระพุทธเจ้าทรงกล่าวไว้ว่า "ใจเป็นใหญ่ ใจเป็นประธาน ทุกสิ่งสำเร็จได้ด้วยใจ"

"เมื่อคนเราจะอยู่เฉยโดยไม่ทำกรรมไม่ได้และจำทำกรรมพร้อมกันในขณะเดียวหลายอย่างก็ไม่ได้" ผู้ไม่ประมาทจึงควรเชื่อว่า พยายาม "ทำกรรมดี" ไว้ก่อนดีกว่า .. "

"ผู้ทำความดี .. ย่อมได้ที่พึ่ง"
สมเด็จพระญาณสังวรฯ
๑ มกราคม ๒๕๒๖