"ทุกวันนี้ อาการป่วยของนักภาวนาที่พบบ่อยๆ คือการโหยหาอาลัยในประสบการณ์ทางจิตที่ผ่านไปแล้ว คนที่ป่วยด้วย ‘โรค’ นี้จะทุกข์ทรมานจากการดิ้นรนให้เกิดสมาธิลึกซึ้งแบบที่เคยเจอในสมัยเริ่มปฏิบัติ ต่างพูดด้วยความรู้สึกทึ่งถึงอาการของสมาธิที่เคยทำได้แบบไม่มีวันลืม และยอมรับด้วยสายตาเศร้าสร้อยว่าทำอย่างไรก็ไม่เกิดสภาวะที่เคยเป็นอีกเลย แล้วก็มักจะลงท้ายอย่างโหยหาว่า สักวันหนึ่ง คงจะเกิดประสบการณ์แบบนั้นอีก นักภาวนาเหล่านี้อยู่ได้ด้วยความหวัง แต่แท้จริงแล้ว ความหวัง ความคาดหวัง และความอยากนี้ต่างหากที่เป็นอุปสรรคต่อความเจริญก้าวหน้า

เป้าหมายของการภาวนาไม่ใช่ต้องการให้เกิดสภาวะจิตอันลึกซึ้งแบบใดแบบหนึ่งและรักษาไว้ให้มั่นคงถาวร แรงจูงใจแบบนี้มักหมายถึงการมุ่งไปเกิดบนสวรรค์ในภพหน้า ทว่า เราปฏิบัติเพื่อความหลุดพ้น เราจึงเจริญสมาธิให้จิตตั้งมั่นและแจ่มชัดเพื่อให้เห็นธรรมชาติของกายและใจอย่างไม่บิดเบือน เป้าหมายของเราอยู่ที่การเรียนรู้จากประสบการณ์นั้นๆ ไม่ว่าจะเป็นอย่างไรก็ตาม และไม่จมอยู่กับความทรงจำในอดีต มีสิ่งที่เราจะเรียนรู้จากสมาธิแน่วแน่อยู่อีกโข แต่ก็มีหลุมพรางจากสมาธิให้เราตกลงไปไม่น้อยเช่นกัน"

ธรรมะคำสอน โดย พระอาจารย์ชยสาโร
แปลถอดความ โดย ปิยสีโลภิกขุ