ประสบการณ์ของเราที่เกี่ยวข้องกับโลกอาจแบ่งเป็นสองประเภท คือ สิ่งที่วัดได้ เช่น ส่วนสูงและน้ำหนัก และสิ่งที่วัดไม่ได้ เช่น ความรักและความชัง ความเชื่อประการหนึ่งที่แพร่หลายอย่างยิ่งในยุคปัจจุบันคือ เชื่อกันได้อย่างไรก็ไม่ทราบว่าสิ่งที่วัดได้เป็นจริงกว่าสิ่งที่วัดไม่ได้

คนทั่วไปมักพูดถึงคุณสมบัติของสิ่งที่วัดไม่ได้ว่า “สิ่งที่เกิดขึ้นจริงๆ ตรงนี้คือ...” แล้วอ้างอิงด้วยปริมาณของสิ่งที่วัดได้ วิธีคิดเช่นนี้ทำให้อารมณ์ทั้งหลายถูกลดให้เป็นเพียงปฏิกิริยาเคมีทางสมองเท่านั้น อันที่จริง แม้จะอ้างกันว่าความเชื่อเชิงวัตถุเช่นนี้เป็นวิทยาศาสตร์ แต่ก็แทบไม่ต่างจากหลักความเชื่อทางศาสนา

น้ำตาไม่ใช่สาเหตุของความเศร้า และความรักของแม่ก็ไม่ได้เกิดจากฮอร์โมนที่ชื่อออกซิโตซิน ความรู้เกี่ยวกับระบบประสาทในสมองช่วยให้เราเข้าใจความสัมพันธ์เชื่อมโยงมากกว่าจะทำให้รู้ที่มาอันเป็นเหตุปัจจัยของอารมณ์และความคิดต่างๆ เรื่องจิตสำนึกรู้ (consciousness) ยังคงเป็นความลึกลับยิ่งใหญ่ในจักรวาล หากจะเข้าใจอย่างถ่องแท้ เราต้องหันมาปฏิบัติตามหลักอริยมรรรคมีองค์แปดที่พระพุทธองค์ทรงสอน​เท่านั้น

ธรรมะคำสอน โดย พระอาจารย์ชยสาโร
แปลถอดความ โดย ศิษย์ทีมสื่อดิจิทัลฯ