พระอาจารย์ลี ธัมมธโร
วัดอโศการาม
อ.เมือง จ.สมุทรปราการ
แสดงพระธรรมเทศนา ณ วัดศรีเทพ จ.นครพนม
เมื่อวันที่ ๑๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๙๖
...

"บุญกุศล" ไม่ใช่ของสำหรับที่จะไปขอเอาหรือกอบโกยเอา
แต่เป็นของที่จะต้องสับสร้างให้มีขึ้นในตัวของเราเอง
ไม่ใช่ของที่จะไปดึงเหนี่ยวเอาตามถนนหนทาง
การไปขอเขานั้น เขาก็ให้เหมือนกัน
แต่เขาต้องเหลือกินเหลือใช้เสียก่อนเขาจึงจะให้
ถ้าเขามีน้อยหรือพอกินพอใช้ เขาก็ไม่ให้เราหรือจะให้ก็ยาก
เพราะฉะนั้น เราทั้งหลายต้องควรที่จะพากัน
บำเพ็ญบุญกุศลให้มีขึ้นในตัวของเราเอง

บ่อบุญนี้มีอยู่ ๓ บ่อ บ่อหนึ่งอยู่นอกบ้านของเรา
อีก ๒ บ่อ อยู่ภายในบ้านของเราเอง

บ่อที่อยู่นอกบ้านนั้น (หมายถึงวัดวาอาราม) มันไกล
ต้องเดินไปยาก ต้องมียวดยานพาหนะ
และต้องมีจอบหรือเสียมไปขุดด้วย
คือหมายถึง ต้องมี "ศรัทธา" และมี "ทรัพย์"
เราจึงจะไปทำบุญทำทานได้
ถ้า "มีเครื่องมือแต่ไม่มีกำลัง" เราก็ขุดไม่ได้
"มีกำลังแรงแต่ไม่มีเครื่องมือ" เราก็ขุดไม่ได้อีก
เพราะฉะนั้นจึงว่า เป็นของยากและอยู่ไกลตัวเรา

ส่วนบ่อบุญภายในอีก ๒ บ่อ ได้แก่ "สีลมัย"
คือ ศีล ๕ ศีล ๘ ศีล ๑๐ ศีล ๒๒๗
และ "ภาวนามัย" คือ ภาวนา

"บ่อศีล" นี้เราไม่ต้องเดินไปไหน
เพียงย่างเท้าอยู่ในบ้านก็ถึงแล้ว
"ศีล" คือ การรักษากายวาจา
"ภาวนา" คือ การรักษาจิต

รักษากายของเรา ก็คือ รักษามือ เท้า แขน ตา หู
จมูก ปาก ให้เป็นไปด้วยบุญกุศล คือ ความดี
อย่าให้มันเป็นบาปเป็นโทษ

"สถานที่ใดเป็นโทษ" เราไม่ไป
"ของสิ่งใดที่เป็นโทษ" เราไม่แตะต้อง
"คำใดที่ไม่จริง" เราไม่พูด
ต้องเว้นจากวาจาที่เป็นโทษทั้ง ๔ อย่าง

(ท่านอธิบายถึง "ปิสุณาวาจา"
คือ การส่อเสียดยุยงให้เขาโกรธเกลียดกันนั้น
ถึงเขาไม่โกรธกันเพียงชังกันก็เป็นโทษ
ยิ่งเขาโกรธกันด้วยยิ่งมีโทษมากขึ้นอีก
บาปมากกว่าพูดปด)

ใจของเราก็ให้ตั้งอยู่ในความไม่โลภ โกรธ หลง
ถ้าเรารักษากายของเราให้พ้นจากโทษ
วาจาของเราก็พ้นจากโทษ ใจของเราก็พ้นจากโทษ
เช่นนี้แล้วเราก็จะเป็น "ผู้บริสุทธิ์บริบูรณ์พร้อมด้วยกายวาจาใจ"
กายของเราก็เป็นก้อนบุญหมดทั้งก้อน
จะอยู่บ้าน..เราก็มีศีล อยู่วัด..เราก็มีศีล

สำหรับ "การภาวนา"นั้นเป็นกิจซึ่งจะทำได้ทุกคน
ทุกเพศทุกวัย คนเจ็บก็ทำได้ คนมีก็ทำได้
คนจนก็ทำได้ คนโง่ก็ทำได้
ไม่เลือกกาล เวลา สถานที่และบุคคล
จะนั่ง นอน ยืน เดิน ทำได้ทั้งหมด

...

คัดลอกเนื้อหาจาก
หนังสือแนวทางวิปัสสนา-กัมมัฏฐาน, พระอาจารย์ลี ธมฺมธโร.
โดยชมรมกัลยาณธรรม ปี พ.ศ. ๒๕๕๒. หน้า ๑๔๕-๑๔๖