กุสติณราช

(เทวโลก)
ณ เมืองแมน แดนสรวง ล่วงเวหน
สุริยน หม่นแสง ไม่แดงใส
ดาราจ้า จรัส งามจับใจ
รุ่งไสว ไร้เมฆ เฉกพระจันทร์

เหนือสุเมรุ เกินเกณฑ์วัด จักนับได้
มีกรุงไกร ไฉไล ไร้โศกศัลย์
เหล่าทวยเทพ เสพสุข ทุกคืนวัน
นามลือลั่น สรวงสวรรค์ ชั้นดาวดึงส์

กลางเมืองแถน แดนฟ้า งามตานัก
ปราสาทวับ แววมอง ทองศฤงค์
เวชยันต์ วังไท้ แห่งไตรตรึงษ์
ช่างสวยซึ้ง ตรึงตา น่าเพลินมอง

สูงเสลา พราวพลอย นับร้อยโยชน์
รายธงโบก สะบัด ประดับสลอน
เรืองรองมาศ วาบวาม งามชวนมอง
ไทวะผอง ไม่รองไหน ในดินแดน

ถัดวังไท้ ใกล้ติด ทิศอีสาน
สวนตระการ งามตา น่าสุขแสน
นามปุณฑริก นิรชร ค่อนเมืองแมน
ถือเป็นแหล่ง สราญ เบิกบานใจ

มวลพันธุ์ไม้ รายแยก แตกกิ่งช่อ
ซุ้มพุ่มกอ หน่อก้าน งามสดใส
บ้างสูงกร่าง ลามแผ่ แพร่ออกไป
บ้างไสว พร่างดอก รอบอุทยาน

กลางสวนมี อาราม นามเกริกก้อง
เทพทั้งผอง พร้อมพรัก สมัครสมาน
มาคับคั่ง นั่งฟัง ธรรมตามกาล
ยังสถาน สุธรรมา ศิวาลัย

ใต้ไม้ใหญ่ ใบหนา ปาริฉัตร
หนึ่งสุร อัครแถน ผิวแดงใส
ยืนทอดตา ผกา ผาสุกใจ
เนื่องจวนใกล้ ครรไลหาว ดาวดึงส์

ด้วยบุญญา ธิการ อภิบาลส่ง
ดั่งจำนงค์ สมจิต สถิตถึง
ตุสิตา ฟ้าไกล เหนือไตรตรึงษ์
เป็นชั้นซึ่ง โพธิสัตว์ พำนักกาย



(โลกมนุษย์)
ณ แผ่นดิน ถิ่นแดน แคว้นมัลละ
มีขัตติยะ กษัตรา น่าเลื่อมใส
เลื่องระบือ ลือนาม แผ่กว้างไกล
นามจอมไท้ โอกกากราช ราษฎร์ชื่นชม

นริศทรง ยกธรรม นำประเทศ
ใต้เศวตฉัตรไท้ ไพร่สุขสม
กิจการ ร้านค้า แน่นหนาคน
ทุกแห่งหน ชนสราญ ชื่นบานใจ

นโรดม ทรงมี เทวีขวัญ
งามศีลธรรม จรรยา น่าเลื่อมใส
สีลวดี นามเพราะ เสนาะใจ
ตั้งเป็นใหญ่ กว่านางใด ในดินแดน

จอมไท้ทรง ไว้ใจ ให้อำนาจ
ด้วยฉลาด ปราดเปรื่อง เรืองเชาวน์แสน
ให้สั่งการ นางใน ได้ผ่อนแรง
เพื่อช่วยแบ่ง ภาระ พระจักรี



องค์ผ่านเผ้า เฝ้าหวัง บัลลังก์ราชย์
มีทายาท สืบวงศ์ ดำรงศรี
ราชสกุล ครองกรุง กุสาวดี
ผ่านหลายปี ไร้ทีท่า น่าแปลกใจ

เหล่าข้าราช มากล้น ชนทั่วหล้า
ต่างตั้งหน้า ตั้งตารอ หน่อเชื้อไข
องค์ภูมินทร์ ปิ่นเกล้า เจ้ากรุงไกร
ให้แปลกใจ ไยนาน พานกังวล

จึงชักชวน รวมกัน พลันมุ่งหน้า
สู่พารา หาไท ใคร่ประสงค์
แจ้งกษัตริย์ พิบัติใหญ่ ใกล้กรายองค์
หากไม่ทรง มีทายาท ชาติมลาย



นโรดม ทรงฟัง ถ้อยคำราษฎร์
ให้ลำบาก ยากจิต คิดมากหลาย
จึงเอ่ยตอบ บอกตรัส อธิบาย
เหตุไฉน ไร้ทายาท ชาติล่มจม

เราใช้ธรรม นำพา รักษาประเทศ
ไยเป็นเหตุ เภทภัย ไพร่ขื่นขม
ทั่วแว่นแคว้น แดนดิน ถิ่นสกล
ทุกแห่งหน ชนเพลิน เริงสราญ

อาณาจักร จรัสเรือง เลื่องนามก้อง
ราษฎร์ปรองดอง พร้อมพรัก สมัครสมาน
ประเทศราช มากพร้อม น้อมบรรณาการ
เหล่าผองพาล คร้ามใจ ไยกังวล



เหล่าข้าไท้ ได้ฟัง ราชันตรัส
จึงตอบกลับ ดำรัสไท ไม่ฉงน
เพลานี้ ธาษตรี ที่มั่นคง
ด้วย ธ ทรง สามารถ ยากใครเทียม

แต่ความคิด จิตมนุษย์ สุดหยั่งรู้
มีกายอยู่ ศัตรูหลบ หดหายเศียร
สิ้นกายา ศัตรูคล่อง จ้องเบียดเบียน
ช่วงผลัดเปลี่ยน เสี่ยงพินาศ ชาติอัปรา

ขอพระองค์ ทรงตริ ดำริเถิด
ถึงประเสริฐ เลิศใหญ่ เกินใดหา
ถึงเก่งกาจ สามารถ มากปรีชา
สุดท้ายหน้า ดินกลบ จบชีวัน

แต่ชาติอยู่ คู่ดิน มิสิ้นดับ
เปลี่ยนกษัตริย์ สัตราช ชาติสุขสันต์
ได้กษัตริย์ ทรราช ชาติจาบัลย์
ควรฤานั่น ชั่งพระทัย ทรงไตร่ตรอง



องค์อธิป ตริตรอง เห็นพ้องราษฎร์
ไร้ทายาท ชาติชน ตรมหม่นหมอง
แต่อับจน หนทาง พลางไตร่ตรอง
ข้าไท้จ้อง มองกัน พลันเข้าใจ

จึงทูลตอบ บอกวิธี ที่สามารถ
ได้ทายาท สืบราชย์ ชาติเชื้อไข
แต่พระองค์ คงยาก ลำบากใจ
หากจักใช้ แนวทาง ตามประชา

จอมราชัน ฟังคำ ท่านอมาตย์
ให้เอิบอาบ วาบใจ เกินใดหา
ปัญหาใหญ่ ไขได้ คลายอุรา
แม้ต้องฝ่า ทุกข์ใด ไม่อินัง

จึงตรัสถาม ความเห็น เป็นไฉน
ยากเพียงใด พร้อมไป ไม่หนีหัน
ถึงข้ามเขา ราวป่า จักฝ่าฟัน
บ่คร้ามยั่น พรั่นลาน วานบอกมา



อมาตย์ฟัง พลันแจง แจ้งภูเบศ
แห่งอาเพศ เหตุใด ไร้วงศา
เนื่องเป็นหมัน ทำให้ ไร้บุตรา
จึงเนิ่นช้า ล่านาน พานกังวล

หากทรงธรรม หวังให้ ได้ทายาท
สืบครองราชย์ ชาติคง ชนสุขสม
ต้องยอมตัด พระทัย หมองไหม้ทน
ปล่อยสนม ทรงมี ที่ในวัง

ให้ออกท่อง เที่ยวไป ในหนึ่งอาทิตย์
เลือกคู่ชิด สนิทกาย ชายในฝัน
ร่วมสังวาส ซาบซ่าน นานเจ็ดวัน
หนึ่งเดือนผัน ครรภ์สงัด นางถัดไป

โสฬสพัน บรรดา ข้าสนม
งามอ่าองค์ นงคราญ นางทั้งหลาย
ต้องมีหนึ่ง สามารถ สืบชาติไท
ให้ทายาท พระองค์ได้ ในไววัน

นโรดม ทรงฟัง ทำตามบอก
ไม่กลับกลอก ตอบหนัก ตรัสขึงขัง
สั่งยุพา บรรดามี ที่ในวัง
ร่วมสัมพันธ์ ฉันชู้สาว คราวละคน

ปวงประชา หน้าใส ยินไท้ตรัส
สิ้นอึดอัด ทุกข์คลาย ใจสุขสม
ต่างเพรียงพร้อม น้อมกราบ บาทยุคล
หายหน้าพ้น ภูธร จรกลับไป



จำเนียรกาล ผ่านเปลี่ยน เวียนสลับ
ยังสงัด ประกาศ ทายาทไท้
หลายปีเลื่อน เคลื่อนพ้น ชนทุกข์ใจ
ด้วยยังไร้ ข่าวแจ้ง แถลงการณ์

จึงประชา มาร่วม รวมตัวใหม่
หน้าวังไท้ ร้อนใจ ใคร่ทวงถาม
ถึงทายาท สืบพงศ์ องค์ภูบาล
ไยยังว่าง ให้ฉงน พิกลใจ

จอมราชัน ฟังความ พานอึดอัด
เอ่ยดำรัส ตรัสแจง แถลงไข
บอกทดสอบ ครอบครบ หมดนางใน
แต่ไฉน ไร้ทายาท ยากกล่าวคำ

เหล่าทวยราษฎร์ ทราบคำ ดังดำรัส
ให้ข้องขัด หนักจินต์ สิ้นความหวัง
ยากจักเชื่อ หน่อเนื้อ เชื้อเทวัญ
จะมาสั้น สะบั้นไป กระไรฤา

จึงระดม พลคิด ดำริเหตุ
แห่งอาเพศ ธเรศมี ที่ใดหรือ
จึงไร้ซึ่ง หนึ่งนาง กระนั้นฤา
สืบวงศ์ชื่อ เลื่องลือ ระบือไกล

หลังปรึกษา หาความ พานสรุป
เหล่านงนุช ยุพาน นางทั้งหลาย
ล้วนทุศีล สิ้นถ้วน มวลนางใน
ถึงจึงไร้ สามารถ ยากตั้งครรภ์

เนื่องทายาท มากบุญ สกุลรุนชาติ
จุติจาก ฟากฟ้า เทวาสวรรค์
ห่อนฝังจิต ติดแนบ แทรกในครรภ์
หญิงไม่มั่น คงธรรม ยากนำพา

จึงน้อมทูล ภูบาล หนทางใหม่
หากไท้ใคร่ สมมาด ปรารถนา
ได้ทายาท สืบพงศ์ วงศ์ราชา
โปรดบัญชา พระชายา สีลวดี

ด้วยโฉมฉิน ศีลลออ บริสุทธิ์
งามประดุจ อินทุเพ็ญ เปล่งราศี
เกินหญิงใด ในหล้า บรรดามี
เป็นแม่ศรี มิ่งแดน แคว้นพวกเรา

หากองค์อร ยอมทำ ต้องสำเร็จ
ได้แก้วเพชร เม็ดงาม อร่ามเสลา
สืบครองราชบัลลังก์ มัลละเรา
ขอผ่านเผ้า เจ้ามหิ ตริตรองดู



เมื่อนั้น…โอกกากราช ฟังคำ พลันอึดอัด
ผินหน้าผละ เมินไป ใจอดสู
ให้ลำบาก ยากบอก ยอดพธู
มิ่งเมียชู้ คู่ขวัญ ทำอย่างไร

แต่เพื่อชาติ ประชา ได้ผาสุก
แม้ต้องทุกข์ ระกำ จำยิ้มใส่
หวังทวยราษฎร์ ปราศทุกข์ เป็นสุขใจ
ถึงอกตรม ขมใน หมองไหม้ทน

จึงบัญชา เสนา มหาอำมาตย์
ติดประกาศ แยกแพร่ง ทุกแห่งหน
ศาลากลาง ร้านค้า แน่นหนาคน
ตรอกถนนรนแคม แจ้งทั่วกัน

นับเวลา เจ็ดวัน จากวันนี้
พระเทวี สีลวดี นารีขวัญ
จะออกเวียง เสี่ยงทาย ชายฉกรรจ์
เพื่อฝากฝัง สัมพันธ์ชู้ คู่ฤทัย

เลือกชายชาติ อาชาไนย ให้ทายาท
สืบต่อราชย์ ชาติพงศ์ วงศ์ฤาสาย
ให้ยืนยง คงอยู่ คู่ไผท
เป็นหน่อเนื้อ เชื้อไข ไชยราชา

ชายใดใคร่ ได้ครอง อรนุช
ผู้งามผุด ผ่องพักตร์ ยากจักหา
หญิงใดเปรียบ เทียบทัน กัลยา
ให้จงมา รอลาน ทวารวัง

สิ้นประกาศ ราชโองการ ภูบาลแจ้ง
ทุกแยกแพร่ง แหล่งชน คนมากฝัน
ทั้งหนุ่มอ่อน ค่อนเฒ่า เฝ้าโจษจัน
ต่างมุ่งหวัง กัญญา ต้องตาตน

จึงเมื่อถึง ซึ่งกาล ตามกำหนด
เหล่ามานพ หมดแดน หนาแน่นถนน
ยืนยัดเยียด เบียดออ รออนงค์
จากทุกหน ทุกแห่ง แย่งกันมา



ณ เวลา เดียวกัน เบื้องชั้นหาว
องค์จอมท้าว สุรินทร์ ตาวติงสา
อยู่อยู่เกิด ร้อนใจ ให้สงกา
จึงเพ่งหา ที่มา ปัญหาใด

ฉับพลันทราบ พิลาสถี ผู้มีศักดิ์
นารีรัตน์ จักรี ศรีสมัย
สีลวดี พลีตน เพื่อทรงชัย
จักเลือกชู้ คู่ใจ ให้บุตรา

เพื่อสืบราชบัลลังก์ จำสละ
ศีลปฏิบัติ ตัดใจ ไม่รักษา
หวังราษฎร์ไท้ ได้ดัง จินตนา
แม้อุรา ตรอมตรม ทนจาบัลย์

มเหสักขเทวัญ ครั้นทราบเหตุ
ให้นึกเวทนา พาหุนหัน
นั่งไม่ติด คิดการ ช่วยนางพลัน
ให้สมหวัง ดังใจ ไม่ทุกข์ตรม