พ รุ่ ง นี้...วั น พ ร ะ
วันพุธที่ ๒๒ ตุลาคม ๒๕๕๗
เป็นวันแรม ๑๔ ค่ำ เดือนสิบเอ็ด(๑๑) ปีมะเมีย
ธ ร ร ม ะ ป ร ะ จำ วั น พ ร ะ

ถี น มิ ท ธ นิ ว ร ณ์
ความหดหู่ท้อถอยในอารมณ์ ตัวนี้ที่ทำให้ง่วงได้
ฉะนั้นเราต้องสังเกตดู เรื่องการปฏิบัติ
สิ่งที่นักปฏิบัติหนีไม่พ้น
ก็คือเรื่องของความฟุ้งกับเรื่องของความง่วง
เป็นปัญหา เป็นนิวรณ์ที่จะต้องเกิดขึ้น

ความง่วงเกิดขึ้นอย่างไร ต้องสังเกตดู
อาจจะเกิดขึ้นจากการบริโภคอาหารมากเกินไป
เราก็ต้องแก้ไขบริโภคให้น้อยลง อย่าให้มากเกินไป

ความง่วงอีกอย่างก็เกิดจากการบังคับจิต
นี้ก็ทำให้ง่วงเหมือนกัน
การไปบังคับจิต #การที่เราไปเพ่งกำหนด
พยายามที่จะรู้เท่าทันจิตใจ #มันก็ทำให้ง่วงได้
คือจิตมันเพลีย มันอ่อนเพลีย
เราไปบังคับไปเพ่งมันมากมันเพลีย
ความอ่อนเพลียก็ทำให้เกิดความง่วง
ฉะนั้นก็ต้องปล่อยๆ วางๆ ลงไปบ้าง

อีกอย่างความง่วงที่เกิดจากการ
ที่จิตมันไม่มีการงาน
คือมันเกิดความเคลิ้มๆ สงบ ตัวนี่แหละ
มันเคลิ้มๆ ลงไป ไม่มีวิตกที่จะรับรู้อารมณ์ต่างๆ
มันไม่มีการงาน มันก็ขาดสติ
พอขาดสติจิตก็ลงสู่ภวังค์ ลงสู่ความหลับสัปหงกไป
เพราะว่ามันไม่มีความรู้สึกนึกคิด
มันเกิดสมาธินั่นแหละ

ถ้าหากเราสังเกตว่าความง่วง
ที่เกิดจากลักษณะอย่างนี้
ก็ลองแก้ไขดูหลายๆ อย่าง
เช่น แก้ไขโดยการยกจิตให้สูงๆ
คือเอาจิตมารับรู้ในส่วนสูงๆ ของกาย
เช่นตั้งสติระลึกจิตไว้ที่ท้ายทอย
เพ่งไว้ที่ท้ายทอยหรือหน้าผาก
เพ่งอยู่อย่างนั้น ให้จิตมันผ่องใส
คือถ้าหากว่าเอาจิตลงต่ำ
เช่นเอาจิตไปเพ่งไว้แถวหน้าท้องต่ำๆ
จิตมันไม่เบิกบาน ไม่ผ่องใสง่าย
ถ้าเพ่งไว้สูงๆ จะเกิดความผ่องใสได้ง่ายขึ้น
นี่ก็เป็นวิธีหนึ่งที่ลองไปใช้ดูได้

อีกอย่างหนึ่งก็หางานให้จิต
ถ้าเกิดความง่วงจากการที่จิตมันไม่มีงาน
มันไม่มีความรู้สึกนึกคิด #ก็หางานให้จิต
หางานให้จิต #ทำอย่างไร เช่น #พิจารณาธรรม
หาข้อธรรมะอันใดอันหนึ่งมาพิจารณา
วิพากษ์วิจารณ์ วินิจฉัยในธรรมนั้น
ให้จิตมันมีการงานขึ้น
ก็ทำให้เกิดการคลายความง่วงได้

อีกวิธีหนึ่งก็ลองหัดรวมจิตให้เป็นหนึ่ง
รวมจิตให้เป็นเอกคือเอาจิตเพ่งไว้ที่ใจ
กำหนดจิตไว้ที่จิตใจ #เพ่งให้มันเกิดความร้อน
ให้มันเกิดพลังขึ้น มันก็จะทำให้หายง่วงได้

อีกอย่างหนึ่งก็ลองใช้วิธีการอัดลมหายใจเข้าไป
ถ้ามันง่วง สูดลมหายใจเข้าไป เต็มที่อัดไว้
แล้วค่อยๆ ผ่อนออกมา
แล้วก็ทำความรู้สึกคลายง่วงออกมา
อันนี้ก็จะหายง่วงได้ อัดเข้าไปเต็มที่
มันหายใจไม่ออกขึ้นมาเดี๋ยวมันก็หายง่วง
นี่ก็เป็นวิธีที่จะแก้ไขความง่วง
ที่เกิดจากการที่จิตมันขาดการงาน

ความง่วงอีกอย่างก็เกิดจากการที่มีความท้อแท้
มีจิตใจท้อแท้สิ้นหวัง มองไม่เห็นผลของการปฏิบัติ
ปฏิบัติก็ไม่เห็นผลอะไร ไม่ได้สมาธิ
ไม่ได้สติปัญญา เกิดความท้อถอย เกียจคร้าน
ความง่วงก็เข้ามาได้
ก็ต้องเข้าหากัลยาณมิตรผู้ที่จะแนะนำ
ผู้ที่ปฏิบัติดี ปฏิบัติชอบ ผู้ที่เขามีความเพียร
เขาขยันเดินจงกรม นั่งกรรมฐาน
เพื่อจะช่วยให้เราได้เกิดความเพียรบ้าง

ธัมโมวาท โดย พระครูเกษมธรรมทัต
(หลวงพ่อสุรศักดิ์ เขมรังสี)
เจ้าอาวาสวัดมเหยงคณ์ จ.พระนครศรีอยุธยา
คัดลอกจากหนังสือ วิปัสสนาภูมิ
อ่านหนังสือและดาว์นโหลดหนังสือธรรมะอื่นเพิ่มเติม
http://www.watmaheyong.org/index.php/dhamma-reading.html
-----------------------------------
ขอเรียนเชิญสาธุชน ติดตามรับชม
#รายการถ่ายทอดแพร่ภาพออกอากาศ
ช่วงเวลา ๒๐.๑๕-๒๑.๑๕น. #ของทุกวัน
แสดงพระธรรมเทศนา โดย พระครูเกษมธรรมทัต
(หลวงพ่อสุรศักดิ์ เขมรังสี) ได้ที่หน้าเว็บไซต์
เว็บไซต์ http://www.watmaheyong.org
Facebook https://www.facebook.com/watmaheyong

เครดิตภาพ : ขอบคุณและอนุโมทนาบุญ ช่างภาพวัดมเหยงคณ์ คุณลดาวัลย์ คงเครือพันธุ์ Ladawan Kongkruapun