สมาธิ : เรื่องที่ ๑๓ : อุบายอันแยบคาย
โดย : พระอริยคุณาธาร สำนักปฏิบัติธรรมเขาสวนกวาง

"การอบรมจิตให้เป็นสมาธิและฌานนั้น ย่อมต้องอาศัยอุบายอันแยบคาย จึงจะสำเร็จง่าย อุบายอันแยบคายนั้น ท่านเรียกว่า กรรมฐาน ท่านแยกไว้เป็น 2 ประเภท คือ สมถกรรมฐาน ประเภทหนึ่ง วิปัสสนากรรมฐาน ประเภทหนึ่ง

แต่ในที่นี้ จะกล่าวเฉพาะแต่ สมถกรรมฐาน ซึ่งเป็นประเภทอบรมจิตใจให้เป็นสมาธิและฌาน เท่านั้นการอบรมจิตใจให้เป็นสมาธิและฌาน ตามหลักสมถกรรมฐานจัดเป็นเหตุเบื้องต้นของ ฌาน จะข้ามเลยไปเสียมิได้ จำเป็นต้องใช้สมถกรรมฐานข้อหนึ่งหรือหลายข้อ เป็นเครื่อง อบรมจิตใจเสมอไป จิตใจจึงจะเป็นสมาธิและฌานได้ดังประสงค์

สมถกรรมฐาน นั้น พระบรมศาสดาตรัสไว้ในที่ต่างๆ โดยปริยายหลายหลาก พระโบราณา จารย์ประมวลมาไว้ในที่เดียวกัน มีจำนวนถึง ๔๐ ประการ จัดเป็น ๗ หมวด คือ
- กสิณ ๑๐
- อสุภะ ๑๐
- อนุสติ ๑๐
- อาหาเรปฏิกูลสัญญา ๑
- จตุธาตุววัตถาน ๑
- พรหมวิหาร ๔
- อรูปกรรมฐาน ๔

มีรายละเอียดดังจะกล่าวต่อไปการที่แสดงอุบายทำความสงบใจไว้มากเช่นนี้ก็เพื่อให้เหมาะ แก่จริตอัธยาศัยของเวไนย ซึ่งมีจริตอัธยาศัยต่างๆกัน มิได้หมายให้ทุกคนเจริญทั้ง ๔๐ ประการจนครบ

สมถกรรมฐานทั้ง ๗ หมวด นั้น หมวดแรกก็คือหมวดของ กสิณ ๑๐ ส่วนรายละเอียด และวิธีปฏิบัติ จะเป็นอย่างไรนั้น ติดตามได้ในตอนต่อไปครับ