เมื่อจิตใจเป็นอิสระ ก็มีความสุข จิตใจเบิกบานผ่องใสได้ทุกเวลา
พระพุทธศาสนาสอนให้ถือเอาประโยชน์จากความตายไว้หลายอย่าง หลักการทั่วไปในเรื่องนี้เรียกว่า มรณสติ แปลว่าสติระลึกถึงความตาย เมื่อระลึกเป็นแล้ว ไม่กลัวเลย สามารถเผชิญหน้ากับความตาย ระลึกถึงความตายได้ทุกเวลา นึกถึงแล้วเกิดประโยชน์ เกิดประโยชน์อย่างไร ประโยชน์สำคัญอย่างหนึ่งก็คือ การที่จะสำนึกถึงกาลเวลาแล้วขวนขวายไม่ประมาท เร่งทำความดีงาม ด้วยการทำหน้าที่การงานของตนเป็นต้น อันนี้เป็นประโยชน์ขั้นพื้นฐานในระดับพฤติกรรมที่ต้องทำให้ได้ก่อน และเหนือขึ้นไป ในทางจิตปัญญาจนสูงสุดคือทำให้เข้าใจชีวิต รู้ตระหนักในความจริงถึงขั้นมีปัญญารู้แจ้ง อย่างที่เรียกว่ารู้เท่าทันสังขาร แล้วก็ทำให้จิตใจเป็นอิสระ หลุดพ้นจากความบีบคั้นครอบงำของความเปลี่ยนแปลงของสิ่งทั้งหลายในภายนอก เมื่อจิตใจเป็นอิสระ ก็มีความสุข จิตใจเบิกบานผ่องใสได้ทุกเวลา นี้เป็นประโยชน์อย่างน้อยสองระดับของการทำใจให้ถูกต้อง ในการนึกถึงความตาย
หนังสือ ชีวิตหนึ่งเท่านี้ สร้างความดีได้อนันต์
โดย สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป. อ. ปยุตฺโต)
พิมพ์ครั้งที่ ๘ กันยายน ๒๕๔๑ หน้า ๑๖