สงสัยเพราะรู้ตัวว่าข้อมูลไม่พอที่จะตัดสินได้ไม่ใช่กิเลส สงสัยแบบนี้เป็นอาการของความอ่อนน้อมถ่อมตน และความรอบคอบมากกว่า ยอมรับว่าไม่รู้แล้วแสวงหาข้อมูลที่ยังขาดไปก่อนตัดสินเป็นทางไปสู่ความเจริญ

สงสัยทั้งๆ ที่มีข้อมูลพอที่จะตัดสินได้คือกิเลส สงสัยแบบนี้มักจะเกิดเพราะกลัวผิด กลัวเสียเวลา กลัวเสียหน้า ต้องการเครื่องรับประกันล่วงหน้าว่าตัดสินถูกแล้ว แต่เครื่องรับประกันอย่างนี้ไม่มี ในเมื่อทุกสิ่งในโลกนี้ไม่แน่ไม่นอน การตัดสินเลี่ยงการเสี่ยงไม่ได้ เพียงแต่ว่าเราต้องพยายามตัดสินด้วยสติ ด้วยปัญญา ไม่ใช้ตัดสินเพราะอารมณ์ ไม่ใช่ผัดวันประกันพรุ่งเพราะอารมณ์

พระอาจารย์ชยสาโร