อตฺตนา โจทยตฺตานํ จงเตือนตนด้วยตน

พุทธศาสนสุภาษิต
/ธรรมบท ขุทกนิกาย/

๏ พุทธสุภาษิต: อตฺตนา โจทยตฺตานํ
คำอ่าน: อัด-ตะ-นา โจ-ทะ-ยัด-ตา-นัง

คำแปล: จงเตือนตนด้วยตนเอง

คำอธิบาย:
• อตฺตนา (Attanā): ด้วยตนเอง (รูปกรรตุของการณ์ของ "อตฺตา")
• โจทย (Codaya): จงเตือน, จงกล่าวโทษ, จงชี้ให้เห็นความผิด (เป็นรูปกิริยาในความหมายของการสั่งสอนหรือแนะนำ)
• อตฺตานํ (Attānaṃ): ซึ่งตน (รูปกรรมของ "อตฺตา")

ดังนั้น เมื่อรวมกันแล้ว "อตฺตนา โจทยตฺตานํ" จึงแปลโดยรวมว่า "จงเตือนตนด้วยตนเอง" หรือ "พึงเตือนกล่าวโทษตนเอง"

ความหมายและสรุป:

พุทธสุภาษิตบทนี้เน้นย้ำถึง ความสำคัญของการตักเตือนและวิพากษ์วิจารณ์ตนเอง เพื่อให้เกิดการปรับปรุงและพัฒนาไปในทางที่ดี

ความหมายโดยละเอียดและข้อคิดที่ได้จากพุทธสุภาษิตบทนี้:

• การมีสติและสำรวจตนเอง: การเตือนตนเองเริ่มต้นจากการมีสติรู้เท่าทันความคิด คำพูด และการกระทำของตนเอง เมื่อตระหนักถึงข้อบกพร่องหรือความผิดพลาด เราจึงจะสามารถเตือนตนเองได้
• การยอมรับความจริง: การเตือนตนเองต้องอาศัยความกล้าหาญที่จะยอมรับความจริงเกี่ยวกับตนเอง ไม่หลอกตัวเอง หรือเข้าข้างตนเองจนเกินไป
• การแก้ไขปรับปรุง: จุดประสงค์ของการเตือนตนเองคือการนำไปสู่การแก้ไขปรับปรุงพฤติกรรมที่ไม่ดี หรือการพัฒนาคุณธรรมให้ดียิ่งขึ้น
• การพึ่งตนเองในการพัฒนา: เช่นเดียวกับพุทธสุภาษิต "อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ" บทนี้ก็เน้นว่าเราต้องเป็นผู้ตักเตือนและนำทางตนเอง ไม่มีใครอื่นที่จะสามารถทำหน้าที่นี้แทนเราได้อย่างสมบูรณ์
• การไม่รอคำวิจารณ์จากผู้อื่น: การเตือนตนเองเป็นการกระทำที่เชิงรุก ทำให้เราสามารถแก้ไขข้อผิดพลาดได้ก่อนที่ผู้อื่นจะมาวิพากษ์วิจารณ์ ซึ่งอาจนำมาซึ่งความไม่สบายใจ
• ความเมตตาต่อตนเอง: แม้จะมีการเตือนตนเองถึงข้อบกพร่อง แต่ก็ควรทำด้วยจิตใจที่เมตตาและปรารถนาดีต่อตนเอง ไม่ใช่ด้วยความเกลียดชังหรือการตำหนิตนเองจนเกินไป

สรุปได้ว่า: พุทธสุภาษิต "อตฺตนา โจทยตฺตานํ" สอนให้เราเป็นผู้ที่ตื่นตัวและคอยตรวจสอบการกระทำของตนเองอยู่เสมอ เมื่อพบเห็นข้อบกพร่องหรือสิ่งที่ควรปรับปรุง ก็ให้เตือนตนเองด้วยสติและปัญญา เพื่อนำไปสู่การพัฒนาตนเองให้เป็นคนที่ดีขึ้น การเตือนตนเองอย่างสม่ำเสมอเป็นหนทางสำคัญในการเจริญก้าวหน้าทั้งทางโลกและทางธรรม ๛