อตฺตโน ว อเวกฺเขยฺย กตานิ อกตานิ จ พึ่งมองดูกิจที่ตนทำแล้ว และยังไม่ทำ

พุทธศาสนสุภาษิต
/ธรรมบท ขุทกนิกาย/

๏ พุทธสุภาษิต: อตฺตโน ว อเวกฺเขยฺย กตานิ อกตานิ จ
คำอ่าน: อัด-ตะ-โน วะ อะ-เวก-เขย-ยะ กะ-ตา-นิ อะ-กะ-ตา-นิ จะ

คำแปล: พึงพิจารณาเฉพาะกรรมที่ตนทำแล้ว และกรรมที่ยังไม่ได้ทำด้วย

คำอธิบาย:

• อตฺตโน (Attano): ของตน (รูปแสดงความเป็นเจ้าของของ "อตฺตา")
• ว (Va): เท่านั้น, เพียง, แน่นอน (ในที่นี้เน้นความสำคัญของการพิจารณาตนเอง)
• อเวกฺเขยฺย (Avekkhayya): พึงพิจารณา, พึงตรวจตรา, พึงสังเกต (เป็นรูปกิริยาในความหมายของการแนะนำหรือควรทำ)
• กตานิ (Katāni): ซึ่งกระทำแล้ว (รูปกรรมของกิริยา "กร" - ทำ)
• อกตานิ (Akatāni): ซึ่งยังไม่ได้กระทำ (มี "อ" ปฏิเสธหน้า "กตานิ")
• จ (Ca): และ, ด้วย

ดังนั้น เมื่อรวมกันแล้ว "อตฺตโน ว อเวกฺเขยฺย กตานิ อกตานิ จ" จึงแปลโดยรวมว่า "พึงพิจารณาเฉพาะกรรมที่ตนทำแล้ว และกรรมที่ยังไม่ได้ทำด้วย" หรือ "ควรพิจารณาดูแต่การกระทำของตน ทั้งที่ได้ทำไปแล้วและยังไม่ได้ทำ"

ความหมายและสรุป:

พุทธสุภาษิตบทนี้เน้นย้ำถึง ความสำคัญของการทบทวนและพิจารณาการกระทำของตนเองอย่างสม่ำเสมอ ทั้งสิ่งที่ได้ลงมือทำไปแล้ว และสิ่งที่ยังไม่ได้ทำ

ความหมายโดยละเอียดและข้อคิดที่ได้จากพุทธสุภาษิตบทนี้:

• การตรวจสอบตนเอง: เราควรมีเวลาสำหรับการทบทวนการกระทำต่างๆ ที่ผ่านมาในชีวิตประจำวัน เพื่อประเมินว่าการกระทำเหล่านั้นเป็นไปในทางที่ดี ถูกต้อง เหมาะสม หรือก่อให้เกิดผลเสียอย่างไรบ้าง

• การเรียนรู้จากอดีต: การพิจารณากรรมที่ทำแล้วช่วยให้เราได้เรียนรู้จากประสบการณ์ ทั้งความสำเร็จและความผิดพลาด สิ่งใดที่ดีก็ควรส่งเสริมและรักษาไว้ สิ่งใดที่ผิดพลาดก็ควรนำมาเป็นบทเรียนเพื่อปรับปรุงแก้ไขในอนาคต

• การวางแผนสำหรับอนาคต: การพิจารณากรรมที่ยังไม่ได้ทำ ช่วยให้เราได้วางแผนและไตร่ตรองถึงการกระทำที่จะเกิดขึ้นในอนาคต ควรคิดให้รอบคอบถึงผลที่จะตามมา เพื่อให้การกระทำนั้นเป็นไปในทิศทางที่ถูกต้องและเป็นประโยชน์

• ความรับผิดชอบต่อการกระทำ: การพิจารณาทั้งกรรมที่ทำแล้วและยังไม่ได้ทำ แสดงถึงความรับผิดชอบต่อการดำเนินชีวิตของตนเอง เราต้องตระหนักว่าทุกการกระทำของเรามีผลตามมา และการวางแผนที่ดีจะช่วยลดผลเสียที่อาจเกิดขึ้น

• การพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง: การทบทวนตนเองเป็นกระบวนการสำคัญในการพัฒนาตนเอง การตระหนักถึงข้อบกพร่องและจุดที่ควรปรับปรุง จะนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้น และทำให้เราเติบโตทางจิตใจและปัญญา

สรุปได้ว่า: พุทธสุภาษิต "อตฺตโน ว อเวกฺเขยฺย กตานิ อกตานิ จ" สอนให้เราหมั่นพิจารณาและตรวจสอบการกระทำของตนเองอยู่เสมอ ทั้งสิ่งที่ได้ทำไปแล้วเพื่อเรียนรู้และปรับปรุง และสิ่งที่ยังไม่ได้ทำเพื่อวางแผนอย่างรอบคอบ การมีสติในการทบทวนตนเองเช่นนี้ จะนำไปสู่การดำเนินชีวิตที่มีความรับผิดชอบ รอบคอบ และเป็นการพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง ๛