อปฺโป หุตฺวา พหุ โหติ วฑฺฒเต โส อขนฺติโช ความโกรธนั้นเกิดจากความไม่อดทน เป็นน้อยก่อนแล้วเป็นมาก ย่อมเจริญขึ้น
อปฺโป หุตฺวา พหุ โหติ วฑฺฒเต โส อขนฺติโช ความโกรธนั้นเกิดจากความไม่อดทน เป็นน้อยก่อนแล้วเป็นมาก ย่อมเจริญขึ้น
พุทธศาสนสุภาษิต
/ทุกนิบาตชาดก/
๏ อปฺโป หุตฺวา พหุ โหติ วฑฺฒเต โส อขนฺติโช
________________________________________
คำอ่าน
อับ-โป หุด-ตะ-วา พะ-หุ โห-ติ วัด-ทะ-เต โส อะ-ขัน-ติ-โช
อธิบาย
พุทธศาสนสุภาษิตบทนี้กล่าวถึงลักษณะของความโกรธ โดยแยกพิจารณาเป็นส่วนๆ ดังนี้:
• อปฺโป หุตฺวา พหุ โหติ: แปลว่า "เป็นน้อยก่อนแล้วเป็นมาก" หมายถึง ความโกรธเริ่มต้นจากเรื่องเล็กน้อย หรือจากอารมณ์หงุดหงิดเพียงเล็กน้อย แต่หากไม่ได้รับการควบคุมหรือแก้ไข ความโกรธนั้นก็จะค่อยๆ ทวีความรุนแรงขึ้น จนกลายเป็นความโกรธเกรี้ยวที่รุนแรงได้
• วฑฺฒเต โส: แปลว่า "ย่อมเจริญขึ้น" หรือ "มันย่อมงอกงามขึ้น" คือ ความโกรธจะเพิ่มพูนขึ้นเรื่อยๆ หากไม่มีการระงับยับยั้ง
• อขนฺติโช: แปลว่า "เกิดจากความไม่อดทน" หรือ "มีโทสะเกิดจากความไม่อดทน" เป็นการชี้ให้เห็นถึง สาเหตุหลักของการเกิดความโกรธ นั่นคือการขาดความอดทน ไม่สามารถทนต่อสิ่งที่ไม่พอใจ ไม่เป็นไปตามที่ต้องการ หรือสถานการณ์ที่ขัดแย้งได้
ดังนั้น ประโยคนี้จึงอธิบายว่า ความโกรธนั้นมีจุดกำเนิดมาจากความไม่อดทน ในตอนแรกอาจเป็นเพียงอารมณ์เล็กๆ น้อยๆ แต่หากปล่อยปละละเลย ไม่ได้ระงับยับยั้ง ความโกรธนั้นก็จะค่อยๆ ก่อตัวและพัฒนาขึ้นจนกลายเป็นความโกรธที่รุนแรงและสร้างความเสียหายได้
สรุป
พุทธศาสนสุภาษิตบทนี้สอนให้เห็นถึง ธรรมชาติของความโกรธว่าเริ่มต้นจากสิ่งเล็กน้อยอันเนื่องมาจากความไม่อดทน และมีแนวโน้มที่จะทวีความรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ หากไม่มีการควบคุมหรือระงับยับยั้ง ดังนั้น เพื่อป้องกันและแก้ไขปัญหาความโกรธ เราควรฝึกฝนความอดทน และพยายามทำความเข้าใจสาเหตุของความโกรธ เพื่อที่จะสามารถจัดการกับอารมณ์ดังกล่าวได้อย่างมีสติและไม่ก่อให้เกิดผลเสียตามมา ๛
