ในการเจริญมรณสติ เราไม่ได้ห้ามความคิด แต่จะฝึกคิดอย่างเป็นระเบียบในกรอบที่กำหนดไว้ เราจะปล่อยให้จิตพิจารณาข้อธรรมไปทีละข้อ อารมณ์กรรมฐานในตอนนี้คือ ความคิดที่ต่อเนื่องอย่างมีทิศทาง เราเริ่มเจริญสมาธิโดยพิจารณาความตายแบบกว้างๆ จากนั้นค่อยน้อมเข้ามาสู่ตัว การน้อมพิจารณาสัจธรรมแห่งความตายเข้าสู่จิตใจจะช่วยให้การปฏิบัติธรรมของเราลุ่มลึกขึ้น

การพิจารณาความตายจะทำให้เกิดมุมมองใหม่อันสงบเย็นต่อความผันผวนของชีวิต ช่วยให้ปล่อยวางสิ่งที่ชวนให้ว้าวุ่นและเลิกผัดวันประกันพรุ่ง เนื่องจากเราตระหนักได้ว่า “ความตายกำลังคืบคลานมาสู่เราในชาตินี้ ชีวิตนี้อย่างหลีกไม่พ้น”

หลักพิจารณากว้างๆ บางประการเมื่อเริ่มภาวนาอาจมีดังนี้
ทุกคนล้วนต้องตาย สรรพสัตว์ที่เกิดมาและยังจะเกิดอีกย่อมตายหรือจะต้องตายอย่างแน่นอน
กายมนุษย์เปราะบางนัก เหตุแห่งความตายนั้นมีมากมายนานัปการ
ความตายเกิดขึ้นได้ทุกเพศ ทุกวัย ทุกเวลา และทุกขณะ

เมื่อน้อมเข้ามาพิจารณาตนเอง อาจระลึกตามนี้ว่า
อายุขัยของเราหดสั้นลงทุกลมหายใจ
ความตายกำลังคืบคลานมาสู่เราโดยแน่แท้
เมื่อความตายมาถึง ทรัพย์สินเงินทองหรือความสำเร็จใดๆ ก็ช่วยอะไรเราไม่ได้
เมื่อความตายมาถึง คนที่เรารักก็ช่วยอะไรเราไม่ได้
เมื่อความตายมาถึง มีธรรมะเท่านั้นที่จะช่วยเราได้

ธรรมะคำสอน โดย พระอาจารย์ชยสาโร
แปลถอดความ โดย ปิยสีโลภิกขุ