โภคตณฺหาย ทุมฺเมโธ หนฺติ อญฺเญว อตฺตานํ
คนมีปัญญาทรามย่อมฆ่าตนเสียเหมือนฆ่าผู้อื่น เพราะอยากได้โภคทรัพย์


พุทธศาสนสุภาษิต
/ธรรมบท ขุทกนิกาย/

- - - - - - - - - - - - -
๏ พุทธศาสนสุภาษิต "โภคตณฺหาย ทุมฺเมโธ หนฺติ อญฺเญว อตฺตานํ" มีความหมายว่า "คนมีปัญญาทรามย่อมฆ่าตนเสียเหมือนฆ่าผู้อื่น เพราะอยากได้โภคทรัพย์"

คำแปลและคำอธิบาย

• โภคตณฺหาย: เพราะอยากได้โภคทรัพย์ (โภคะ = ทรัพย์สมบัติ, ตัณหา = ความอยาก)
• ทุมฺเมโธ: คนมีปัญญาทราม (ทุ = ยาก, เมธา = ปัญญา)
• หนฺติ: ย่อมฆ่า
• อญฺเญว: เหมือนกับ, ประหนึ่งว่า
• อตฺตานํ: ตนเอง

สุภาษิตนี้สอนว่า คนที่โง่เขลาเบาปัญญา เมื่อมีความอยากได้ในทรัพย์สมบัติอย่างรุนแรง ก็อาจจะทำสิ่งที่ไม่ถูกต้อง ไม่ว่าจะเป็นการฆ่าผู้อื่น หรือแม้กระทั่งการทำลายตนเอง เพื่อให้ได้มาซึ่งทรัพย์สมบัติเหล่านั้น

ความหมายโดยรวม

สุภาษิตนี้เตือนให้เราพิจารณาถึงอันตรายของความโลภ ที่สามารถนำพาคนไปสู่การกระทำที่ผิดศีลธรรม และทำลายทั้งตนเองและผู้อื่นได้ การยึดติดในทรัพย์สมบัติมากเกินไป อาจทำให้คนเราขาดสติ ขาดปัญญา และมองไม่เห็นถึงคุณค่าที่แท้จริงของชีวิต

ข้อคิดและคติสอนใจ

• ความโลภเป็นบ่อเกิดแห่งความทุกข์: การแสวงหาทรัพย์สมบัติอย่างไม่รู้จักพอ จะนำมาซึ่งความทุกข์ไม่รู้จบ
• ปัญญาสำคัญกว่าทรัพย์สมบัติ: การมีปัญญาจะช่วยให้เรารู้จักพอ และไม่ตกเป็นทาสของความโลภ
• คุณค่าของชีวิต: ชีวิตมีค่ามากกว่าทรัพย์สมบัติ การรักษาชีวิตและคุณธรรมจึงเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุด

ตัวอย่าง

ชายคนหนึ่งฆ่าเพื่อนร่วมงาน เพื่อหวังที่จะได้เลื่อนตำแหน่งและได้รับเงินเดือนที่มากขึ้น
หญิงคนหนึ่งยอมทำทุกวิถีทางเพื่อให้ได้แต่งงานกับชายร่ำรวย แม้ว่าเขาจะมีครอบครัวอยู่แล้ว

สรุป
สุภาษิต "โภคตณฺหาย ทุมฺเมโธ หนฺติ อญฺเญว อตฺตานํ" เป็นเครื่องเตือนใจให้เราดำรงชีวิตด้วยปัญญา ไม่ตกเป็นทาสของความโลภ และเห็นคุณค่าของชีวิตที่แท้จริง
๛