เครื่องทดสอบของมนุษย์ก็ไม่ต้องยากก็คือ เอา "ศีลธรรม" เป็นเครื่องทดสอบเป็นเครื่องวัด
ผู้ใดแสวงหาศีลหาธรรมก็รู้แล้วว่า ผู้นั้นเคารพพระพุทธศาสนาและเคารพตนด้วย
เคารพธรรมด้วย เคารพปฏิบัติด้วย เป็นคนตาสูงด้วย เป็นคนปัญญาสูงด้วย
เป็นผู้ชอบใคร่ครวญด้วย เป็นนักเหตุนักผลในทางพระพุทธศาสนาด้วย
เครื่องวัดเครื่องตวงสิ่งอื่นๆไม่สำคัญ เครื่องวัดเครื่องตวงของมนุษย์ก็คือ ศีลธรรม

เครื่องนุ่งเครื่องห่มภายนอก ผ้าผ่อนท่อนสไบ สังหาริมทรัพย์หรืออสังหาริมทรัพย์ก็ดี
ก็เป็นของสำคัญส่วนหนึ่ง แต่ไม่สำคัญเท่า "ศีลธรรม" ศีลธรรมเป็นของสำคัญ
เฉพาะผู้ถือพระพุทธศาสนา ผู้ตรงกันข้ามก็ยกไว้ ไม่เอามากล่าว

คำสอนใดๆในวัฏสงสารไม่เท่าคำสอนของพระพุทธศาสนา หัวจักรก็ดีด้วย คำสอนก็ดีด้วย
เป็นจริงด้วย ไม่มีเท็จด้วย ผู้ใดเอาไปปฏิบัติก็ไม่ขาดทุน ผู้ปฏิบัติน้อยก็สมน้อย
ผู้ปฏิบัติมากก็สมมาก ไม่ขาดทุนเลย ผู้ใดทิบเกลือน้อยก็เค็มน้อย ทิบเกลือมากก็เค็มมาก
หวานก็เหมือนกัน พริกก็เหมือนกัน ไม่หนีจากรสชาติตามธรรมชาติของธรรมะ

ทีนี้ธรรมคำสั่งสอนของพระบรมศาสดานั้นจะมีมากมายเป็นก่ายเป็นกอง ถ้าจะลองกะประมาณ
ก็ ๘๔,๐๐๐๐ พระธรรมขันธ์ ถ้าหากว่าจะย่นลงมา ก็หยุดลงมาที่ "กาย วาจา ใจ" ของเราเอง
ย่นลงเป็นสาม ย่นเป็นทีฆนิบาต ย่นเป็นกระทู้ก็มีสามกระทู้ กระทู้กาย กระทู้วาจา กระทู้ใจ
กระทู้ทั้งสามนี้ถ้าไปทำดี ผลของความดีก็มาหา ถ้าไปทำชั่ว ผลของความชั่วก็มาหา
ไม่ต้องเอ่ยเรียกทางดีหรือทางชั่ว ..มาหาทันที ทันกาลทันเวลา

...

พระอาจารย์หล้า เขมปัตโต
วัดบรรพตคีรี (วัดภูจ้อก้อ)
ต.หนองสูงใต้ อ.คำชะอี จ.มุกดาหาร