อตฺตา ว อตฺตโน คติ ตนเทียวเป็นคติของตน

พุทธศาสนสุภาษิต
/ธรรมบท ขุทกนิกาย/


๏ อตฺตา ว อตฺตโน คติ
คำอ่าน: อัด-ตา วะ อัด-ตะ-โน คะ-ติ

อธิบาย:

วลี "อตฺตา ว อตฺตโน คติ" เป็นพุทธภาษิตที่มาจากพระไตรปิฎก มีความหมายโดยตรงว่า "ตนเทียวเป็นคติของตน" หรือ "ตนแล เป็นที่พึ่งของตน"

• อตฺตา (Attā): แปลว่า ตน, ตัวเอง, อัตตา
• ว (Va): เป็นนิบาต ใช้ในความหมายว่า แน่นอน, แท้จริง, เท่านั้น
• อตฺตโน (Attano): เป็นรูปแสดงความเป็นเจ้าของของ "อตฺตา" แปลว่า ของตน
• คติ (Gati): แปลว่า ที่ไป, ทางไป, ที่พึ่ง, ที่อาศัย, สรณะ

เมื่อนำคำต่างๆ มารวมกันจึงได้ความหมายว่า ตนเท่านั้นที่เป็นที่พึ่งของตนอย่างแท้จริง

ความหมายโดยนัยและอธิบายเพิ่มเติม:

พุทธภาษิตนี้สอนให้เราตระหนักถึงความสำคัญของการพึ่งพาตนเองในการดำเนินชีวิตและการปฏิบัติธรรม ไม่ให้หวังพึ่งผู้อื่นหรือสิ่งภายนอกเพียงอย่างเดียว

• ความรับผิดชอบ: เราต้องยอมรับผิดชอบต่อการกระทำ คำพูด และความคิดของตนเอง ผลลัพธ์ของการกระทำเหล่านั้นย่อมส่งผลมาสู่ตนเอง
• การพัฒนาตนเอง: การพึ่งพาตนเองนำไปสู่การพัฒนาตนเองในทุกด้าน ไม่ว่าจะเป็นด้านสติปัญญา คุณธรรม หรือความสามารถต่างๆ เมื่อเผชิญกับปัญหา เราจะเรียนรู้ที่จะแก้ไขด้วยตนเอง ทำให้เราเติบโตและเข้มแข็งขึ้น
• ความไม่ประมาท: การตระหนักว่าตนเองเป็นที่พึ่งที่สำคัญที่สุด ทำให้เราไม่ประมาทในการดำเนินชีวิต หมั่นสร้างคุณงามความดี และพัฒนาตนเองอยู่เสมอ
• การพึ่งพาผู้อื่นอย่างมีสติ: แม้ว่าพุทธภาษิตนี้จะเน้นการพึ่งพาตนเอง แต่ไม่ได้หมายความว่าเราจะไม่สามารถขอความช่วยเหลือจากผู้อื่นได้ เรายังสามารถมีมิตรที่ดี ครูบาอาจารย์ หรือผู้ที่มีความรู้ความสามารถคอยให้คำแนะนำได้ แต่สิ่งสำคัญคือเราต้องไม่ย่อท้อและต้องลงมือทำด้วยตนเองเป็นหลัก
• ในบริบทของการปฏิบัติธรรม: ในการปฏิบัติธรรมเพื่อบรรลุความหลุดพ้นนั้น ไม่มีใครสามารถทำให้เราบรรลุได้โดยตรง เราต้องปฏิบัติด้วยตนเอง ฝึกฝนจิตใจ และเจริญปัญญาด้วยตนเอง

สรุป:

"อตฺตา ว อตฺตโน คติ" เป็นพุทธภาษิตที่ทรงคุณค่าอย่างยิ่ง สอนให้เราเห็นความสำคัญของการพึ่งพาตนเอง ความรับผิดชอบต่อตนเอง และการพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง ไม่ให้ย่อท้อต่ออุปสรรค และให้ตระหนักว่าหนทางแห่งความสำเร็จและความสุขนั้นอยู่ที่การกระทำของตนเองเป็นสำคัญ ๛